Porzeczka: Co to za roślina i gdzie występuje?
Porzeczka (Ribes L.) to rodzaj krzewów z rodziny agrestowatych (Grossulariaceae ). Do grupy tej należy ponad 190 gatunków roślin, które rosną na obszarach o klimacie umiarkowanym oraz subpolarnym na półkuli północnej. Porzeczki możemy spotkać także w strefie międzyzwrotnikowej na obszarach górskich. Pożyczki są krzewami, które rosną w różnych siedliskach, m.in.: na mokradłach, terenach skalistych, w górach oraz lasach. Znacznie rzadziej rosną jako epifity, czyli rośliny, które wyrastają na innych roślinach, zapewniając sobie tym lepszy dostęp do światła.
Niektóre gatunki porzeczek rosną także w strefie okołobiegunowej. Jednak zdecydowana większość porasta strefę umiarkowaną Ameryki Północnej, Europy, Azji, a także północno-zachodniej Afryki. Najwięcej różnych gatunków porzeczek występuje we wschodniej Azji - głównie w Chinach. Na naszym kontynencie możemy spotkać naturalnie rosnący 9 gatunków porzeczek, zczego 6 z nich na terenie Polski.
W Polsce porzeczki są znane i lubiane. Gatunkami porzeczek zaliczanymi do polskiej flory są m.in.:
- porzeczka czerwona (Ribesspicatum)
- porzeczka czarna (Ribes nigrum L.)
- porzeczka zwyczajna (Ribes rubrum L.) czy też
- porzeczka agrest, agrest (Ribes uva-crispa L.).
W ogrodach możemy także czasem spotkać również porzeczkębiałą (R. gracile).
Jak wyglądają porzeczki i kiedy owocują?
Porzeczki to krzewy, które dorastają do 4 m wysokości. Liście porzeczek są dłoniasto-klapowane i mają zazwyczaj 3 klapy. Dodatkowo liście np.: czarnej porzeczki są silnie aromatyczne. Charakterystyczną cechą pożyczek są jej kuliste soczyste owoce – jagody - które są często pokryte włoskami, gruczołami lub szczecinkami. Ze względu na kolor owoców możemy mieć np.: porzeczkęczerwoną, czarną lub też białą. Jako ciekawostka: znany w Polsce agrest również należy do rodziny porzeczek.
Porzeczki stosunkowo wcześnie wchodzą w okres wegetacji i szybko dają plony. Owoce czarnej porzeczki dojrzewają w lipcu. Natomiast porzeczki czerwonej i porzeczki białej od połowy sierpnia.
Wymagania uprawowe porzeczek
Krzewy wszystkich porzeczek mają bardzo podobne wymagania względem podłoża i stanowiska, które preferują. Przy czym warto pamiętać, że odporność na niekorzystne warunki środowiskowe, a także dokładne sposoby ich pielęgnacji są zależne od odmiany tej rośliny. Porzeczki lubią stanowiska słoneczne, ciepłe oraz osłonięte przed wiatrem. Jeżeli chodzi o podłoże, to krzewy te są mało wymagające i tolerują prawie każde podłoże. Wyjątkiem są tutaj jedynie gleby wapienne i ciężkie. Najlepsze podłoże dla porzeczek jest żyzne i dobrze przepuszczalne o odczynie pH obojętnym, czyli takim, które waha się w granicach: 6,6‐7,2.
Jeśli chcemy posadzić porzeczki w naszym ogrodzie, to warto pamiętać, że optymalna odległość między poszczególnymi krzewami to minimum 1 metr (może być nawet 1,5 metra). Zaś między rzędami porzeczek najlepiej, aby było 1,5 metra odległości.
Czym i w jaki sposób nawozić porzeczki?
Aby zapełnić prawidłowy wzrost krzewów porzeczek oraz ich dobre plonowanie, potrzebna jest nawożenie dostosowane do wymagań pokarmowych tych roślin, a także zasobności gleby podłoża w składniki pokarmowe. To oznacza, że jeżeli stosujemy nawóz, to jego dawki powinny uzupełniać brakujące pierwiastki. Pamiętajmy, że nadmierne nawożenie nie tylko nie ma wpływu na wzrost plonowania roślin, ale także może pogorszyć jakość owoców oraz zwiększyć wrażliwość krzewów na przemarzanie.
W jaki sposób nawozić porzeczki? Na przedwiośniu lub też późną jesienią warto wykonać wapnowanie gleby, a także nawożenie fosforem, potasem i magnezem. To też dobry okres, aby zaopatrzyć rośliny w azot. Możemy zastosować w tym celu dostępne na rynku nawozy zawierające mocznik, który jest amidową formą azotu. Pozostałe nawozy azotowe warto stosować w okresie wiosennym. Przy czym zaleca się, aby podzielić dawkę azotu na dwie części, i pierwszą dawkę stosujemy przed kwitnieniem, zaś drugą na końcu maja. Pamiętajmy także, że np.: porzeczkaczarna jest krzewem szczególnie wrażliwym na niedobór azotu w glebie. Dla porównania, porzeczka czerwona wykazuje największą wrażliwość na niedobór potasu.
W uprawie porzeczki w sytuacji, gdy brakuje nam konkretnego składnika, możemy zastosować doraźne dokarmianie pozakorzeniowe, inaczej nawożeniedolistne - czyli w formie oprysku - które jest bardzo efektywne. Możemy stosować dokarmianie m.in.: azotowe i magnezowe stosując np.: 0,5 proc. roztwór mocznika czy też siedmiowodny roztwór siarczanu magnezu. Ponadto oprócz potasu, azotu i magnezu, porzeczki są wrażliwe również na niedobór żelaza. Objawem niedoboru żelaza i magnezu jest zmiana barwy oraz kształtu liści. W takich sytuacjach gdy mamy wskazanie na niedobór określonego składnika, można zastosować tego typu nawożenie.
W uprawie porzeczek istotne jest również nawożenie organiczne, które ma na celu wzbogacenie gleby w materię organiczną. Bowiem nawet jeżeli gleba jest zasobna w składniki mineralne to bez materii organicznej rośliny będą na niej gorzej rosły. Nawozami organicznymi są na przykład kompost czy obornik. W przypadku porzeczek najlepiej wykonywać nawożenie organiczne średnio co 2-3 lata.