Kilkunastu podatników prowadzących rodzinne domy dziecka w Radomiu zostało wezwanych do zwrotu ulgi prorodzinnej. Są to opiekunowie prawni ustanowieni przez sąd i prowadzący rodzinne domy dziecka we własnych lokalach. Wydaje się więc, że spełniają ustawowe warunki do odliczenia, a mimo to fiskus odmówił im prawa do ulgi.
Argumenty urzędu
Zgodnie z art. 27f ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 z późn. zm.) podatnik ma prawo odliczyć kwotę ulgi na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego pełnił m.in. funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało.
Grażyna Nelip, doradca podatkowy w Tax-Net, podkreśla, że obok tych warunków ustawodawca przewidział sytuacje, w których ulga jest wyłączona. Dotyczy to między innymi przypadku, gdy na podstawie orzeczenia sądu dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych.
Reklama
– Taką instytucją zdaniem organów podatkowych jest rodzinny dom dziecka tworzony przez opiekunów prawnych na podstawie umowy ze starostwem – mówi Grażyna Nelip.
Tomasz Beger, doradca podatkowy w KZWS – RSM International, dodaje, że państwo zapewnia środki na utrzymanie dzieci i funkcjonowanie rodzinnych domów dziecka. Natomiast podatnik realizuje swoje obowiązki zawodowe, które zostały mu powierzone przez starostwo. W związku z tym prawo do ulgi podatkowej może być wyłączone.
Stanowisko takie zaprezentował też dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 20 lipca 2010 r. (nr ITPB2/415-397/10/MM). Jest ono jednak dyskusyjne.
Rodzinny dom
Joanna Szydlik, adwokat w zespole kancelarii adwokackich RS Adwokaci w Poznaniu, uważa, że opisany sposób interpretacji przepisów jest profiskalny i sprzeczny z celem, jaki przyświecał ustawodawcy przy konstruowaniu ulgi prorodzinnej. Nasza rozmówczyni zwraca uwagę, że ustawa o PIT nie definiuje pojęcia instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, odsyłając w tym zakresie do ustawy o świadczeniach rodzinnych.
– Z definicji tej nie wynika, by rodzinny dom dziecka zlokalizowany w domu opiekuna prawnego był instytucją zapewniającą całodobowe utrzymanie – mówi Joanna Szydlik.
Organy podatkowe, odmawiając prawa do ulgi, posługują się zatem przepisami rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych (Dz.U. z 2007 r. nr 201, poz. 1455). W ocenie Joanny Szydlik stosowanie tego rozporządzenia w opisanej sytuacji jest niewłaściwe. Po pierwsze dlatego, że ustalanie podmiotów korzystających z ulgi w PIT bądź jej pozbawionych może się odbywać jedynie na podstawie ustawy.
– Po drugie rozporządzenie zostało wydane na podstawie upoważnienia ustawowego zawartego w ustawie o pomocy społecznej, nie zaś dla potrzeb ustawy o świadczeniach rodzinnych, do której przepisów odwołuje się ustawa o PIT – podkreśla Joanna Szydlik.
Wsparcie finansowe
Nie jest także trafiony argument fiskusa o dofinansowaniu ze środków publicznych rodzinnych domów dziecka. Wsparcie finansowe państwa nie jest bowiem żadną przeszkodą w odliczaniu ulgi przez osoby pełniące funkcję rodziny zastępczej na podstawie umowy zawartej ze starostwem.
W opinii Joanny Szydlik sytuacja tych rodzin zastępczych jest tożsama z sytuacją opiekuna prawnego dziecka pełniącego funkcję rodzinnego domu dziecka.
– Mając na uwadze zasadę racjonalnego ustawodawcy, należałoby przyjąć, że opiekunom prawnym sprawującym opiekę nad małoletnim dzieckiem w ramach rodzinnego domu dziecka przysługuje prawo do ulgi prorodzinnej – mówi Joanna Szydlik.
Mieszkanie z dzieckiem
Opiekun prawny nie odliczy ulgi, jeżeli dziecko z nim nie mieszka. Intencją ustawodawcy było bowiem ograniczenie prawa do ulgi dla osób, które utraciły możliwość sprawowania opieki lub władzy rodzicielskiej przez umieszczenie dziecka w odrębnej placówce.
– Gdy dziecko zamieszkuje z opiekunem prawnym w prowadzonym przez niego rodzinnym domu dziecka, przesłanki do utraty prawa do ulgi nie zachodzą, gdyż opiekun mieszka z dzieckiem – ocenia Anna Misiak, doradca podatkowy w MDDP.
Ustawowe wyłączenie stosowania ulgi ma na celu pozbawienie odliczenia podatnika, którego w sprawowaniu opieki nad dzieckiem wyręcza państwo.
– W przypadku rodzinnych domów dziecka i będących jednocześnie opiekunem prawnym dziecka taka sytuacja nie zachodzi – sugeruje Joanna Szydlik.
Anna Misiak podpowiada, że podatnicy, którzy po wezwaniu przez urząd zdecydowali się na skorygowanie zeznania, mogą wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty i przedstawienie argumentów za tym, że prawo do ulgi przysługuje. Jeżeli organ podatkowy odmówi stwierdzenia nadpłaty, podatnikowi przysługują dalsze kroki odwoławcze.