Czy dzieci zawsze ponoszą odpowiedzialność?

Pełnoletni syn pomaga ojcu w prowadzeniu firmy, uzyskując z tego tytułu korzyści majątkowe. Syn jeszcze się uczy. Nie ma żadnych innych dochodów z pracy, gdyż uniemożliwia mu to dzienny tok studiów. Czy może ponosić odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe wynikające z działalności gospodarczej ojca?
NIE Członkowie rodziny mogą ponosić odpowiedzialność podatkową za zaległości podatkowe wynikające z działalności gospodarczej powstałe w okresie, w którym stale współdziałali w jej prowadzeniu. Jest to tzw. odpowiedzialność podatkowa osób trzecich. Wśród członków rodziny, którzy zostali nią objęci, ustawa wymienia m.in. zstępnych podatnika, tj. jego dzieci, wnuki itd. Zatem co do zasady dorosłe dzieci współdziałające przy prowadzeniu działalności gospodarczej swoich rodziców i uzyskujące z tego tytułu korzyść majątkową mogą być pociągnięte do odpowiedzialności podatkowej związanej z prowadzoną przez rodziców działalnością. Ustawa wprowadza tutaj jednak istotne zastrzeżenie. Otóż odpowiedzialność ta nie dotyczy osób, które w okresie stałego współdziałania z podatnikiem były osobami, wobec których na podatniku ciążył obowiązek alimentacyjny w zakresie wynikającym z obowiązku alimentacyjnego.
Reklama
Zakres tego obowiązku reguluje kodeks rodzinny i opiekuńczy. Stanowi on, że obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Oznacza to, że istotną cechą dziecka, które jest uprawnione do alimentacji względem swych rodziców, jest to, że nie jest w ono w stanie utrzymać się samodzielnie. W przepisach dotyczących obowiązków alimentacyjnych fakt osiągnięcia pełnoletniości przez dziecko nie przesądza o wygaśnięciu spoczywającego na rodzicach obowiązku łożenia na utrzymanie i wychowanie dziecka. Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka kończy się z reguły po uzyskaniu wykształcenia i przygotowania do określonego zawodu – jest w stanie utrzymać się samodzielnie.
W opisanym przypadku syn podatnika jeszcze się uczy, w związku z tym nie ma możliwości samodzielnego utrzymywania się. Zatem wszystko wskazuje na to, że na rodzicu ciąży względem syna obowiązek alimentacyjny. Oznacza to, że odpowiedzialność syna za zaległości podatkowe związane z prowadzoną przez ojca działalnością gospodarczą będzie w tym wypadku wyłączona.
Podstawa prawna
Art. 111 par. 1 – 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.). Art. 133, art. 135 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. nr 9, poz. 59 z późn. zm.).
Czy separacja ma skutek podatkowy?
Podatnik prowadził punkt usługowo-handlowy. W działalności gospodarczej pomagała mu żona. W czerwcu sąd orzekł separację między małżonkami. Czy od tego momentu żona nie ponosi już odpowiedzialność za zaległe podatki związane z prowadzeniem firmy?
NIE Orzeczenie separacji skutkuje ustaniem wspólności majątkowej między małżonkami. Podatniczka może jednak ponosić odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe powstałe w związku z prowadzoną przez męża firmą. Będzie ona odpowiadać całym swoim majątkiem solidarnie z mężem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe wynikające z tej działalności i powstałe w okresie, w którym stale współdziałała w jej wykonywaniu, osiągając z tego korzyści. Wynika to z art. 111 par. 4 Ordynacji podatkowej, który obejmuje odpowiedzialnością podatkową za zaległości wynikające z prowadzenia firmy również małżonków, którzy zawarli umowę o ograniczeniu lub wyłączeniu wspólności majątkowej, których wspólność majątkowa została zniesiona przez sąd, a także małżonków pozostających w separacji.
Odpowiedzialność ta jest limitowana – do wysokości osiągniętych korzyści, przy czym warto mieć na uwadze, że korzyści te mogą mieć zarówno charakter pieniężny, jak i rzeczowy. Warunkiem ponoszenia odpowiedzialności jest to, aby współdziałanie w wprowadzeniu działalności miało charakter systematyczny, a nie wyłącznie okazjonalny bądź dorywczy. Z drugiej strony taka współpraca nie może być objęta zinstytucjonalizowanymi formami prawnymi, tj. umową o pracę, umową-zleceniem czy umowę o dzieło.
Podstawa prawna
Art. 111 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
Czy rozwód zwalnia z zaległości
Podatnicy są w trakcie rozwodu. W stosunku do męża prowadzone są postępowania w sprawie zatajenia części dochodów z prowadzonej działalności gospodarczej. Czy rozwód uchroni żonę przed odpowiedzialnością za długi podatkowe?
NIE Zasadniczo rozwód nie zwalnia byłego małżonka z odpowiedzialności za długi podatkowe współmałżonka, jednak w znacznych stopniu odpowiedzialność tę ogranicza. Zostaje ona zawężona do zaległości podatkowych z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie trwania wspólności majątkowej, czyli od momentu zawarcia małżeństwa do uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, o ile wcześniej małżonkowie nie zawarli umowy o rozdzielności majątkowej.
Rozwiedziony małżonek podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej. Odpowiedzialność ta ogranicza się do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym. Nie obejmuje należności, których były małżonek nie pobrał jako płatnik lub inkasent. To samo dotyczy odsetek za zwłokę oraz kosztów egzekucyjnych powstałych po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego. Oznacza to, że organ podatkowy nie będzie mógł domagać się zapłaty tych należności od rozwiedzionego małżonka podatnika.
Podstawa prawna
Art. 111 par. 4 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).



Czy decyzje organu obejmuje tylko PIT
W stosunku do podatniczki prowadzone jest postępowanie podatkowe, które może zakończyć się wydaniem decyzji o jej odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe związane z rodzinnym biznesem. Czy odpowiedzialność ta obejmie tylko zaległości w podatku dochodowym?
NIE Odpowiedzialność członka rodziny za zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością może dotyczyć podatku dochodowego, VAT, akcyzy czy podatku od nieruchomości, pod warunkiem że przedmiot opodatkowania jest związany z działalnością gospodarczą podatnika.
Warunkiem ponoszenia odpowiedzialności przez małżonka współdziałającego w prowadzeniu działalności jest wydanie decyzji przez organ podatkowy. Wydając taką decyzję, organ podatkowy powinien udowodnić, że małżonek stale współdziałał z podatnikiem przy wykonywaniu działalności gospodarczej i osiągał z tego tytułu korzyści majątkowe. Jeżeli organ podatkowy nie wykaże istnienia tych elementów, odpowiedzialności nie będzie można przypisać. Istotne znaczenie dla zakresu odpowiedzialności ma przede wszystkim określenie wysokości korzyści osiąganych. W praktyce może to być trudne do ustalenia, gdy uzyskiwane przez członka rodziny korzyści nie mają charakteru pieniężnego. Jednak również w takim wypadku organ podatkowy ma obowiązek ich precyzyjnego ustalenia.
Egzekucja zobowiązania wynikającego z decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej może być wszczęta dopiero, gdy egzekucja z majątku podatnika okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Oznacza to, że np. egzekucję z majątku byłego małżonka można wszcząć dopiero, gdy organ podatkowy nie wyegzekwuje należności od małżonka zalegającego z podatkami.
Podstawa prawna
Art. 111 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
Czy intercyza chroni przed długami
Przyszły mąż podatniczki jest wspólnikiem kilku spółek osobowych. Czy zawarcie przed ślubem umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową może uchronić przed odpowiedzialnością za ewentualne przyszłe długi małżonka?
TAK W przypadku podatników pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe obejmuje nie tylko majątek odrębny podatnika, lecz także majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Z dniem zawarcia małżeństwa z mocy ustawy powstaje wspólność majątkowa. Podatnicy, którzy w drodze umowy (tzw. intercyzy) jeszcze przed zawarciem małżeństwa zdecydowali się na ustanowienie rozdzielności majątkowej, w ten sposób unikną ponoszenia odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe współmałżonka.
Warto wiedzieć, że małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego (tzw. intercyza) wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć. Mogą również ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Umowa majątkowa może być zawarta zarówno przed małżeństwem, jak i w trakcie jego trwania. Jednak w tym drugim przypadku z punktu widzenia odpowiedzialności za podatki istotny będzie moment zawarcia takiej umowy. Skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się bowiem do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej. Oznacza to, że w przypadku ustania wspólności majątkowej podatnik nie będzie ponosił odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe współmałżonka tylko wtedy, gdy wspólność ta została zniesiona (ustała) przed powstaniem zobowiązania podatkowego.
Podstawa prawna
Art. 29 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
Czy konkubent jest traktowany jak rodzina
Podatniczka pomaga swojemu parterowi w prowadzeniu firmy. Dochody z działalności pokrywają jej wydatki, m.in. czesne za studia na prywatnej uczelni. Czy może odpowiadać za zobowiązania podatkowe związane z prowadzoną przez partnera działalnością?
TAK Członek rodziny podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe wynikające z tej działalności i powstałe w okresie, w którym stale współdziałał z podatnikiem w jej wykonywaniu, osiągając korzyści z prowadzonej przez niego działalności.
Ordynacja podatkowa zawiera własną definicję członków rodziny na potrzeby rozliczeń z fiskusem. I tak za członków rodziny podatnika uważa się zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, małżonków zstępnych, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia, a także osobę pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu, a więc tzw. konkubenta.
Podstawa prawna
Art. 111 par. 4 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).