Przemilczeć, ignorować, a może pocieszać i zawsze wyjaśniać do końca? Istnieje wiele podejść do rozmów o dziecięcych emocjach, nie wszystkie są oczywiste. Którą z poniższych rad znasz i stosujesz? Którą możesz już dziś przetestować?
Co czuje bohater kreskówki?
Odnieś się do podobnej sytuacji z ulubionej kreskówki dziecka – podpowiada Maureen Healy w Psychology Today pisząc o rozpoznawaniu trudnych emocji. Autorka publikacji o dziecięcym rozwoju emocjonalnym podpowiada, by przypomnieć dziecku konkretną sytuację, którą przeżywał dany bohater: Czy pamiętasz ten odcinek, w którym Sponge Bob był smutny i nie wychodził z domu przez kilka dni?
Jak emocje są odczuwane przez ciało?
Specjaliści z nhs.uk doradzają, aby w przypadku starszych dzieci próbować nazywać najpierw odczucia w ciele. Dziecko może rozpoznać m.in. szybsze bicie serca, uczucie "ściśniętego żołądka", napięcie mięśni, zaciskanie zębów i pięści. Rozpoznawanie tych objawów – i mówienie o nich na głos – pozwala nazwać konkretną emocję i daje pewien poziom sprawczości w reagowaniu na nią. Młodszym dzieciom w rozpoznawaniu trudnych stanów emocjonalnych może pomóc zabawa np. propozycja narysowania gniewu, nadania mu imienia, określonej formy (np. wulkanu).
Jak zachowuje się osoba, która czuje… ?
W rozpoznawaniu własnych, trudnych odczuć może pomóc również zauważanie podobnych objawów u rówieśników i dorosłych. To podejście polecają m.in. psychologowie Nemours KidsHealth. Gdy ktoś kogo znasz jest rozgniewany, on lub ona może odejść i przestać mówić do Ciebie lub milczeć i wycofać się. Doradzają również, aby dziecko uważnie przyglądało się konkretnym objawom:
Zatrzymaj się i zastanów. Spróbuj pomyśleć, co mogło rozgniewać tą osobę? Czy sytuację da się załagodzić? Jak ta osoba może się czuć?
Popatrz na mnie i powiedz, jakie uczucie pokazuję?
Wspólne czytanie książek z dzieckiem i nazywanie emocji bohaterów poleca z kolei Amber Allen. Specjalistka od rozwoju emocjonalnego dzieci, pisząca dla extension.missouri.edu, wyjaśnia, że emocje łatwiej rozpoznawać poprzez różne metody zabaw. O emocjach można układać piosenki lub śmieszne wierszyki. Warto wypróbować zabawę w parach. Rodzic stara się oddać mimiką jakąś emocję lub uczucie (zmęczenie, niecierpliwość, upór), dziecko zgaduje. Potem następuje zamiana ról. Inna, ciekawa opcja to ćwiczenie z lustrem – dziecko patrzy w lustro i na polecenie rodzica pokazują daną emocję.
Pokaż mi, proszę, jak wygląda ktoś, kto jest odważny/zniecierpliwiony/głodny/senny…
Rozpoznawanie emocji, inne przykłady zabaw:
- Odgrywanie stanów emocjonalnych za pomocą maskotek. Miś (lalka, samochód, pluszak) jest smutny, bo wydarzyło się coś złego. Jak go pocieszyć? Jakich słów użyć?
- Stopniowanie i regulowanie, używanie prostej skali w celu określenia poziomu emocji dziecka.W skali 1-10 jak silnie odczuwasz… Czy mogę Ci pomóc jakoś to zmienić? Co zrobić, by uczucie… spadło z poziomu 8/10 do 4/10?
- Rozmowa o granicach i bezpiecznym zachowaniu: czego nie może robić osoba, która się gniewa, jest sfrustrowana lub zmęczona?