W dialogu dotyczącym roli kobiet w biznesie, w tym w kancelariach prawnych, poruszane są kwestie dotyczące ich kompetencji, szans na rozwój oraz trudności, z jakimi spotykają się w drodze na szczyt kariery zawodowej. Prawniczki coraz częściej angażują się w działania społeczne, polityczne i zawodowe, dzięki czemu ich rola i pozycja w prawniczym świecie rośnie. Niemniej, stereotypy społeczne dotyczące prawniczek są wciąż żywe. W polskim społeczeństwie dominuje przekonanie, że kobiety chcące odnieść sukces w branży prawniczej napotykają na szczególne ograniczenia i niewidzialne bariery związane z awansem i zajmowaniem kierowniczych stanowisk.
Szklany sufit czy grząska podłoga?
Wyniki badania przeprowadzonego przez HRK S.A. pokazały, że jednym z największych ograniczeń, na jakie trafiają kobiety w kancelariach prawnych jest zjawisko „szklanego sufitu”. Aż 81% prawniczek, które brały udział w badaniu potwierdziło tę tezę. Jednak, jak zauważają uczestniczki badania, często jest on tworzony nie przez mężczyzn, ale przez kobiety. Związany jest z brakiem przełamania schematów myślowych, czynnikami zewnętrznymi, ale również z barierami, które kobiety same sobie narzucają, jak np. niska samoocena.
Kobiety, które podejmują się zawodów prawniczych i dążą do wysokich stanowisk, potrzebują odpowiedniego mentoringu. Jednak nie tylko mentoring ma dla nich znaczenie, równie ważne jest wzajemne wsparcie ze strony współpracowników – tak samo kobiet, jak i mężczyzn.
Wyniki badania „Liderki w kancelariach prawnych 2021” pokazują na jakiego rodzaju wsparcie ze strony środowiska zawodowego mogą liczyć prawniczki. W grupie badanych kobiet, które takie wsparcie otrzymały, najwięcej wskazało, że były to udziały w szkoleniach i kursach wewnętrznych (40%) oraz tych organizowanych przez firmy zewnętrzne (38%). Przełożeni dokonywali regularnych ocen wykonywanej pracy w przypadku 38% badanych prawniczek. Wsparcie w postaci mentoringu w zakresie planowania kariery otrzymało 13% uczestniczek badania, a 9% mogło podążać dokładnie sprecyzowaną ścieżką kariery w organizacji, w której pracowały, bądź pracują obecnie. 32% badanych prawniczek podało, że nie otrzymały żadnego wsparcia ze strony swoich managerów.
– Równie istotne co szklane sufity okazały się w naszym badaniu „grząskie podłogi”, czyli odpowiednie oparcie i wsparcie w otoczeniu. Oczywiście wielu osobom udaje się samodzielnie radzić sobie z wszelkim przeciwnościami, ale na pewno łatwiej i po prostu bezpieczniej podejmuje się decyzje o dalszych krokach w karierze, mając odpowiednie zaplecze. Nasze respondentki bardzo często podkreślały, że mogły poświęcić się karierze, zaangażować czasowo, ponieważ miały wsparcie rodziców, partnerów, ale także osób, które przejmowały część obowiązków domowych. Równie ważne było zachęcanie i motywowanie do rozwoju ze strony współpracowników, szefów czy organizacji – mówi Magdalena Bylinowicz, Executive Manager, HRK Legal & Professional Services.
Coraz częściej korporacje mają wypracowane systemy wspierające np. młode mamy, ale także widoczny jest wzrost akceptacji dla wartości, jakie wnoszą kobiety. Oprócz kompetencji równym mężczyznom, kobiety wykazują cechy budujące trwała wartość organizacji – są bardziej empatyczne, wyczulone na atmosferę, łatwiej przychodzi im budowanie kompromisowych rozwiązań, budują trwalsze relacje z klientami. Pracodawcy coraz częściej doceniają i promują takie podstawy. Deklaracje tworzenie zespołów opartych na różnorodności stają się rzeczywistością.
Walcząc ze stereotypami
Pomimo równego dostępu do edukacji czy zatrudnienia, w kancelariach prawnych na szczeblach managerskich, a szczególnie zarządowych, większość dalej stanowią mężczyźni. Naturalnie ufamy ludziom, którzy wydają się nam podobni do nas – zatem w takich kulturach jak nasza, młodzi mężczyźni są bardziej zauważani i szybciej awansowani. Kobietom natomiast często są przypisywane konkretne cechy charakteru, które je szufladkują. Emocjonalność, wrażliwość, nadmierna empatia, czy zależność od innych to przykłady cech, które stworzyły stereotyp kobiety niezdolnej do sprawowania funkcji przełożonego oraz zarządzania biznesem. A jakie cechy przyczyniają się do odniesienia sukcesu w prawniczym świecie?
Zdaniem 55% prawniczek jest to przede wszystkim determinacja (zamiennie wskazywana przez uczestniczki badania jako wytrwałość). W dalszej kolejności prawniczki uznały za najważniejsze: pewność siebie (27%), komunikatywność (23%) i pracowitość (21%). Zdecydowanie mniej istotne w osiągnięciu sukcesu są ich zdaniem ambicja (9%), kompetencje (9%), odporność na stres (6%), czy szeroko rozwinięte kontakty biznesowe (6%).
To, co podkreśliła większość uczestniczek badania, to fakt że w kancelariach do pewnego momentu decyzją wyłącznie wiedza i zaangażowanie (również czasowe). W tych kryteriach kobiety w niczym nie ustępują mężczyznom, a awanse odbywają się w miarę proporcjonalnie. Jednak w pewnym momencie tempo kariery części kobiet spowalnia.
– Kobiety bardzo często muszą udowadniać swoją wartość oraz zdobywać zaufanie. Ale gdy to już następuje, ta relacja jest trwała. Oczywiście ta sytuacja się zmienia, coraz więcej kobiet zajmuje stanowiska kierownicze, ale dość powszechne jest odczucie, że muszą starać się bardziej, mocniej zapracować na awans, co paradoksalnie buduje ich wartość i pozycję zawodową – zauważa ekspertka.
Ostatnia pandemia pokazała siłę kobiet. Organizacje zarządzane czy współzarządzane przez kobiety poradziły sobie lepiej niż te, w których zarządy były zdominowane przez mężczyzn.
– Niezależnie od tego wyjątkowego czasu korporacje doceniają różnorodność zespołu, widząc jakie korzyści, także biznesowe, to daje. Taka postawa pracodawców powoduje, że kobietom jest łatwiej awansować, zbudować swoją pozycję zawodową. Coraz więcej kobiet zajmuje stanowiska w zarządach i pokazuje, że można to łączyć z życiem prywatnym. Mają swoje rodziny, udane życie prywatne, wychodząc z biur pozostawiają prace za sobą, łączą wiele aspektów funkcjonowania i na każdym osiągają satysfakcje – podsumowuje Magdalena Bylinowicz.
Badanie przeprowadzono metodą CAVI wśród 60 prawniczek, zarządzających zespołami prawnymi. W materiale znalazły się także wypowiedzi 13 wspólniczek i partnerek największych kancelarii w Polsce.
