Formy opieki nad dziećmi do lat 3

Ustawa żłobkowa przewiduje, że opieka nad dziećmi w wieku do lat 3 może być:
● organizowana w formie żłobka lub klubu dziecięcego,
● sprawowana przez dziennego opiekuna oraz nianię.
Reklama
Żłobki i kluby dziecięce mogą tworzyć i prowadzić:
1) gminy,
2) osoby fizyczne,
3) osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.
Prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego wymaga wpisu do rejestru żłobków i klubów dziecięcych (to tzw. działalność regulowana). Rejestr prowadzi wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce prowadzenia żłobka lub klubu dziecięcego. Prowadzący żłobek lub klub dziecięcy mogą otrzymać na każde dziecko objęte opieką dotację celową z budżetu gminy. Wysokość i zasady ustalania dotacji celowej określa rada gminy w drodze uchwały (art. 60 ustawy żłobkowej). Oczywiście za pobyt w żłobku i klubie dziecięcym płacą też rodzice. Wysokość opłat określa podmiot, który utworzył żłobek lub klub dziecięcy.
Ustawa żłobkowa pozbawia żłobki statusu zakładów opieki zdrowotnej (zoz). Oznacza to ułatwienia w ich zakładaniu przez prywatnych przedsiębiorców.
Dzienny opiekun to osoba fizyczna zatrudniana przez gminę na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Dzienny opiekun sprawuje opiekę nad maksymalnie pięciorgiem dzieci, a w przypadku gdy w grupie znajduje się dziecko, które nie ukończyło pierwszego roku życia, jest niepełnosprawne lub wymaga szczególnej opieki, maksymalnie nad trojgiem dzieci. Dzienny opiekun musi mieć określone ustawą kwalifikacje.
Nianią jest osoba fizyczna sprawująca opiekę nad dziećmi na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanej dalej „umową uaktywniającą”.
Do umowy uaktywniającej będą stosowane przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące umowy zlecenia. Ustawa żłobkowa nie przewiduje wzoru takiej umowy, wskazuje jednak na elementy, które musi ona zawierać. Są to m.in. obowiązki niani, czas pracy, wysokość wynagrodzenia, czas trwania umowy oraz sposób jej zmiany lub rozwiązania.
Prawo do zawarcia takiej umowy z nianią będą mieli nie tylko rodzice pozostający w związku małżeńskim, lecz także samotnie wychowujący i znajdujący się w separacji lub w związku małżeńskim, jeżeli drugi z rodziców został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub odbywa karę pozbawienia wolności.
Zawarcie umowy uaktywniającej ma przynieść niani takie korzyści jak nabywanie prawa do emerytury lub zwiększenia świadczeń, jeżeli już jest emerytką. Opłacanie składki zdrowotnej oznacza, że niania będzie mieć prawo do bezpłatnej opieki lekarskiej. Opiekunka z tytułu uzyskiwania przychodu będzie podlegać opodatkowaniu na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej. Do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzono możliwość płacenia przez nianie comiesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Oznacza to, że rodzice nie będą musieli jako płatnicy pobierać tych zaliczek i ich odprowadzać oraz rozliczać z urzędem skarbowym.
Nianie będą też miały prawo do potrącania kosztów w wysokości 20% przychodu. Jeżeli koszty sprawowania opieki okażą się wyższe, niania będzie mogła zastosować koszty faktyczne, a nie koszty zryczałtowane (art. 22 ust. 10 updof w brzmieniu nadanym ustawą żłobkową).
Ustawa żłobkowa przewiduje, że w przypadku gdy rodzic zawrze z nianią umowę uaktywniającą i zgłosi ją do ZUS, ten przez okres jej trwania będzie płacił za nianię składki emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne, maksymalnie od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2011 r. wynagrodzenie to wynosi 1386 zł). Jeżeli wynagrodzenie będzie wyższe, różnicę pokryje rodzic. Aby korzystać z refundacji składek, muszą być spełnione następujące warunki:
● zgłoszenie do ZUS umowy uaktywniającej,
● obydwoje rodzice lub samotny rodzic muszą pracować (w ramach zatrudnienia etatowego, pozarolniczej działalności gospodarczej lub na podstawie umowy cywilnoprawnej).
ZUS zrefunduje składki przez trzy miesiące po dacie utraty pracy przez jednego z rodziców. Z dofinansowania nie skorzystają natomiast ci rodzice, którzy korzystają z innych form opieki przewidzianych w ustawie lub są dla tego dziecka zawodowymi rodzicami zastępczymi.

Finansowanie żłobków i klubów dziecięcych z ZFŚS

Ustawa żłobkowa wprowadza także zmiany w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Część zmian ma charakter dostosowujący, m.in. zmieniono definicję działalności socjalnej w ten sposób, aby obejmowała ona również opiekę nad dziećmi w klubach dziecięcych. Kluby dziecięce będą także stanowiły zakładowe obiekty socjalne.
Ostatnia zmiana ustawy o ZFŚS ma na celu zachęcenie przedsiębiorców do tworzenia żłobków przy zakładach pracy. Po nowelizacji pracodawca, który przeznaczy kwotę odpowiadającą 7,5 punktu procentowego z odpisu podstawowego na założenie żłobka lub klubu dziecięcego, będzie mógł zwiększyć o 7,5% odpis podstawowy na fundusz. Warunkiem dokonania zwiększenia jest przeznaczenie przez pracodawcę całości nadwyżki na działalność żłobka. Taka możliwość i złagodzone wymogi techniczne dotyczące zakładania żłobków mają zachęcać firmy do zakładania własnych żłobków. Przypomnijmy, że wpłacone odpisy na ZFŚS stanowią koszt uzyskania przychodu. Dokładne wyliczenie przedstawimy w Mk, gdy będzie znana wysokość odpisów na ZFŚS w 2011 r.
Warto dodać, że ustawa żłobkowa wprowadza w podatku dochodowym od osób fizycznych zwolnienie z opodatkowania świadczeń otrzymanych z ZFŚS, związanych z pobytem dzieci osób uprawnionych do tych świadczeń w żłobkach lub klubach dziecięcych.

Wejście ustawy w życie

Ustawa żłobkowa, z pewnymi wyjątkami, wchodzi w życie po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia. Przepisy dotyczące ubezpieczenia społecznego niań i umów uaktywniających z nianiami wejdą w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia. O dokładnych terminach poinformujemy na łamach Mk, po opublikowaniu ustawy.
• ustawa z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 – do dnia oddania do druku bieżącego numeru Mk ustawa nie została opublikowana w Dzienniku Ustaw