Tradycja śpiewania kolęd
Za twórcę pierwszej kolędy uznaje się świętego Franciszka z Asyżu, żyjącego na przełomie XII i XIII wieku, chociaż tradycję kolędowania chrześcijanie przejęli od starożytnych Rzymian już w pierwszych wiekach. W Polsce również od setek już lat żywa jest tradycja śpiewania kolęd. Pierwsza znana polska kolęda pochodzi z pierwszej połowy XV wieku.
Warto jednak podkreślić, że w okresie Bożego Narodzenia słyszymy trzy rodzaje utworów związanych ze świętami. Ich słów uczą się już małe dzieci, a radosne melodie rozbrzmiewają w wielu domach na kilka tygodni przed pierwszą gwiazdką. Wspomniane trzy rodzaje utworów to:
- kolędy - radosne pieśni o tematyce bożonarodzeniowej i religijnym charakterze; są śpiewane w czasie nabożeństw religijnych;
- pastorałki - ich tematyka również dotyczy Bożego Narodzenia, ale mają mniej religijny charakter; są często zabawne i nawiązują do ludowych tradycji; nie są dopuszczone do śpiewania w kościele;
- świąteczne piosenki - nawiązują do świąt i zimy, jednak nie mają charakteru religijnego.
Czy od początku grudnia można śpiewać kolędy?
Klimat Bożego Narodzenia z roku na rok pojawia się w przestrzeni publicznej, mediach i sklepach coraz wcześniej. Wraz z nim rozbrzmiewają świąteczne piosenki, pastorałki i kolędy. Przechadzając się wśród sklepowych alejek, już w listopadzie możemy usłyszeć świąteczne utwory. Od grudnia są niemal obowiązkowo grane w radiu.
Przystrojone choinki, lampki migające w wielu oknach, ludzie w pośpiechu kupujący kolejne prezenty – to wszystko sprawia, że sami również chcemy jak najszybciej poczuć klimat świąt. W głowach krążą nam świąteczne melodie, a na usta aż cisną się słowa popularnych kolęd. Często zaczynamy się wtedy zastanawiać, od kiedy można śpiewać kolędy.
Od kiedy można śpiewać kolędy?
Zgodnie z liturgią kościoła Katolickiego kolędy można śpiewać od pasterki, czyli uroczystej mszy odbywającej się w nocy z 24 na 25 grudnia i rozpoczynającej obchody świąt Bożego Narodzenia. Zgodnie z kalendarzem liturgicznym utwory te śpiewane są do święta Chrztu Pańskiego, które jest tzw. świętem ruchomym i przypada w pierwszą niedzielę po święcie Trzech Króli. W 2024 roku dzień ten przypada 7 stycznia. Warto jednak podkreślić, że polska tradycja dopuszcza śpiewanie kolęd aż do święta Ofiarowania Pańskiego, znanego także pod nazwą Matki Boskiej Gromnicznej, które ma miejsce 2 lutego.
Oczywiście nie istnieją żadne oficjalne przepisy, które zabraniałyby śpiewania kolęd przed nocą z 24 na 25 grudnia lub po 2 lutego. Kościół katolicki przed Bożym Narodzeniem zamiast śpiewania kolęd proponuje jednak pieśni adwentowe, które przeznaczone są na czas przedświąteczny.