Anna Puszkarska
radca prawny
W myśl art. 1519 – 15111 k.p. zasadą jest, że niedziele są dniami wolnymi od pracy. Praca w niedziele jest jednak dozwolona m.in. przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w tym w gastronomii. Jeśli pracownik wykonywał pracę w niedzielę, pracodawca musi zapewnić mu inny dzień wolny od pracy – w okresie sześciu dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli. W przypadku gdy nie jest możliwe wykorzystanie dnia wolnego w zamian za pracę w niedzielę w tym terminie, pracownikowi przysługuje dzień wolny do końca okresu rozliczeniowego. Natomiast w razie braku możliwości udzielenia dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego, pracodawca powinien wypłacić dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100 proc. za każdą godzinę pracy w niedzielę.
W przepisach kodeksu pracy nie przewidziano zakazu świadczenia pracy w niedzielę przez rodzica małego dziecka. Zgodnie z art. 178 par. 2 k.p. pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie czwartego roku życia nie wolno jednak, bez jego zgody, zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.
Reklama
Zgodnie z art. 15112 k.p. pracownik świadczący pracę w niedziele powinien ponadto korzystać co najmniej raz na cztery tygodnie z niedzieli wolnej od pracy. Nie dotyczy to tylko osób zatrudnionych w tzw. systemie pracy weekendowej, przewidzianym w art. 144 k.p. Zgodnie z wyjaśnieniami Głównego Inspektoratu Pracy z 4 sierpnia 2009 r. (GPP-459-4560-49/09/PE/RP) z regulacji tej wynika, że zatrudniający pracownika w niedzielę w sytuacjach przewidzianych w art. 15110 k.p. ma obowiązek udzielić mu co najmniej jednej wolnej niedzieli w ciągu każdych czterech następujących po sobie tygodni. Art. 15112 k.p. nie precyzuje, jak liczyć te cztery tygodnie. Zdaniem GIP można więc przyjąć, że rytm, w jakim podwładnemu będzie udzielana wolna niedziela, jest niezależny od okresów rozliczeniowych i w zasadzie powinien być odnoszony do układu tygodni w roku kalendarzowym. Z uwagi na to, że przepis nie określa początku czterotygodniowego okresu, w jakim ma przypadać wolna niedziela, pracodawca wywiąże się z tego wymogu, jeśli w każdym dowolnie wybranym czterotygodniowym okresie będzie przypadać co najmniej jedna niedziela wolna od pracy. Taka niedziela powinna być z góry ustalona przez pracodawcę w rozkładzie czasu pracy. Zgodnie z art. 281 pkt. 5 k.p. naruszanie przepisów o czasie pracy jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika. Grozi za nie kara grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Podstawa prawna
Art. 1519 – 15112, 178 par. 2, art. 281 pkt 5 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).