Szczególnie uzdolniony muzycznie uczeń po ukończeniu gimnazjum podjął zatrudnienie w celu przyuczenia do zawodu fryzjera stylisty. Rodzice tego ucznia uznali, że jako pracownik traci swoje wybitne zdolności. Czy mogą oni sprzeciwić się trwaniu takiego zatrudnienia?
Zatrudnianie osób młodocianych reguluje dział dziewiąty kodeksu pracy. Zgodnie z tymi przepisami można zawrzeć umowę o pracę z osobą (młodocianym pracownikiem), gdy ukończyła ona lat 16, lecz nie przekroczyła 18 lat.
Ponadto musi ona ukończyć gimnazjum i mieć zaświadczenie lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża jej zdrowiu. Osoba taka może zawrzeć umowę o pracę bez zgody swojego przedstawiciela ustawowego, z reguły rodzica.

Kiedy rozwiązanie umowy

Reklama
Przedstawiciel ustawowy pracownika mającego ograniczoną zdolność do czynności prawnych może za zezwoleniem sądu opiekuńczego rozwiązać stosunek pracy, gdy sprzeciwia się on dobru tego młodocianego pracownika. Są to takie powody, jak np. choroba pracownika, niedorozwój umysłowy, pijaństwo, narkomania czy występowanie szczególnych uzdolnień młodocianego pracownika, które powodują, że w zawartym stosunku pracy traci on te zdolności lub nie rozwija się. W opisanej sytuacji rodzice młodocianego pracownika mogą wystąpić do sądu rodzinnego i opiekuńczego o wydanie zezwolenia na rozwiązanie łączącego ich dziecka stosunku pracy.

Szczególna ochrona

Młodociany pracownik, z uwagi na swój wiek i konieczność kontynuowania nauki, podlega szczególnej ochronie. Stąd powszechnie przyjmuje się, że małoletni zatrudniony wbrew zakazom przewidzianym w kodeksie pracy powinien być odsunięty od wykonywania pracy, a zawarta z nim umowa powinna być rozwiązana. O wyborze trybu rozwiązania umowy o pracę powinien zadecydować sąd (wskazuje, czy rozwiązanie ma być dokonane za wypowiedzeniem, czy ze skutkiem natychmiastowym).

Problem rodziców

Jeżeli jednak sąd rodzinny w swoim orzeczeniu nie wskazał terminu rozwiązania umowy o pracę, rodzic mógłby sam wskazać pracodawcy termin, z upływem którego umowa o pracę ulega rozwiązaniu. Z reguły powinien to być moment dojścia oświadczenia woli rodzica do pracodawcy.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz kodeks pracy nie wskazują jednak, w jakim trybie przedstawiciel ustawowy może rozwiązać stosunek pracy. Przepisy te nie zawierają w ogóle regulacji, czy może to być wypowiedzenie umowy o pracę, czy też rozwiązanie w trybie natychmiastowym. W mojej opinii zastosowanie może mieć (przez analogię do art. 48 par. 2 k.p.) także instytucja tzw. uprzedzenia, choć przepisy kodeksu pracy również tak wprost nie stanowią.

Prawo do wynagrodzenia

Świadczenie pracy nie może mieć charakteru darmowego. Stąd nawet w sytuacji gdy rozwiązanie umowy o pracę z młodocianym nastąpi na podstawie orzeczenia sądowego, pracodawca zobowiązany jest do zapłaty mu wynagrodzenia za cały okres faktycznego wykonywania pracy.
Wraz z rozwiązaniem umowy o pracę w opisanej sytuacji pracodawca zobowiązany jest wydać młodocianemu pracownikowi świadectwo pracy. W świadectwie pracy jako tryb rozwiązania umowy należy wpisać orzeczenie sądu oraz oświadczenie przedstawiciela ustawowego.
PRZYKŁAD
Za przepracowany okres młodocianemu należy się wynagrodzenie
Młodociany pracownik świadczył pracę jedynie przez okres trzech tygodni, gdyż na podstawie orzeczenia sądowego jego ojciec rozwiązał umowę o pracę. Pracodawca odmówił wypłaty należnego wynagrodzenia, uznając, że skoro sąd nakazał rozwiązanie umowy o pracę, bo praca zagrażała dobru dziecka, to wynagrodzenie nie przysługuje.
Jednak skoro młodociany pracownik wykonywał tę pracę, to mimo iż została ona rozwiązana, wypłata mu przysługuje.
16 lat musi mieć ukończone osoba, która chce podjąć zatrudnienie bez zgody rodziców
PODSTAWA PRAWNA
Art. 22, 80, 97 par. 1 i 2 oraz art. 190 – 206 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).