Utalentowany organ

Język to nie jeden mięsień, ale konglomerat wielu oddzielnych mięśni, które się przeplatają tworząc strukturę podobną do macek ośmiornicy czy trąby słonia. Dlatego język jest jak wielofunkcyjne narzędzie, jest elastyczny, sprawny, bierze udział w mowie, żuciu i przełykaniu, a także degustacji ulubionych potraw.

Reklama

Co jeszcze sprawia, że ten narząd jest tak wyjątkowy? Choć wydaje się mało znaczący, to w rzeczywistości jego wygląd np. odcień jest istotnym wskaźnikiem zdrowotnym i narzędziem diagnostycznym.

- Zdrowy język jest jasnoróżowy, gładki i ma wilgotną śluzówkę pokrytą licznymi guzkami, zwanymi brodawkami językowymi. Jeśli jego wygląd odbiega od tego opisu i zauważamy niepokojące naloty czy zmianę zabarwienia, warto skonsultować się z lekarzem. Zmiany w wyglądzie języka mogą mieć swoje źródło w jamie ustnej, ale równie dobrze mogą świadczyć o problemach z trawieniem, układem krążenia czy obniżonej odporności - mówi lek. stom. Marcin Kopeć z gabinetu Stankowscy & Białach Stomatologia w Poznaniu.

Co odcień języka oznacza dla twojego zdrowia?

Zarówno medycyna zachodnia, jak i bardziej tradycyjne systemy lecznicze np. medycyna chińska czy hinduska ajurweda, traktują język jak papierek lakmusowy, zdradzający cenne informacje na temat naszego zdrowia. Jaki odcień powinien zaniepokoić?

- Biały odcień języka, guzki lub plamki na jego powierzchni mogą oznaczać pleśniawki (rodzaj infekcji grzybiczej wywołanej przez drożdżaki Candida albicans), wówczas nalot będzie miał konsystencję twarogu i kremowe zabarwienie. Pleśniawki są szczególnie częste u osób chorujących na cukrzycę lub o osłabionej odporności np. w przebiegu HIV/AIDS. Grzybiczych zmian nie pomylmy jednak z leukoplakią (inaczej rogowacenie białe), występującą najczęściej u osób palących papierosy czy nadużywających alkoholu.

Reklama

– Leukoplakia zalicza się do stanów przednowotworowych i może prowadzić do raka błon śluzowych jamy ustnej. Rozwija się stopniowo, więc pacjent może bagatelizować ten stan, dopóki nie zostanie rozpoznany przez dentystę lub lekarza ogólnego – ostrzega ekspert.

Blady język może występować przy wadach wrodzonych serca u dorosłych, niedoborze żelaza, anemii, odwodnieniu, a także chorobach takich jak liszaj płaski, rak jamy ustnej czy kiła (szarawo-biały nalot).

- Ciemnoczerwony język może wskazywać na zapalenie języka oraz niedobory witamin z grupy B (np. B12). Malinowy język może być objawem płonicy (ostra choroba zakaźna wieku dziecięcego wywołana przez paciorkowce), z kolei tzw. truskawkowy, obrzęknięty język pokryty małymi guzkami jest charakterystyczny dla choroby Kawasaki, która jest częstsza u małych dzieci i zwykle towarzyszy jej gorączka. Zaczerwienienie języka może być również reakcją alergiczną na gluten czy świadczyć o podwyższonej temperaturze. Twój język wygląda jak usiany mapami? Takie nieregularne, zmieniające lokalizację lub kształt czerwone plamy z białymi obwódkami mogą wskazywać na rumień wędrujący języka (tzw. język geograficzny, łac. lingua geographica). Dolegliwość może mieć genetyczne podłoże lub współwystępować przy stanach takich jak łuszczyca czy bielactwo. Jeśli zaś zauważasz purpurowe zabarwienie samej końcówki języka, może to być wpływ nadmiernego stresu.

- Czarny odcień języka to zazwyczaj symptom dolegliwości zwanej „włochatym językiem” (łac. lingua villosa nigra). Nazwa spowodowana jest tym, że na powierzchni języka dochodzi do nadmiernego rogowacenia i wydłużenia brodawek nitkowatych, co sprawia, że jest on bardziej szorstki i budzi skojarzenia jakby był „włochaty”. Geneza schorzenia nie jest do końca jasna, ale czynnikami ryzyka są m.in. palenie papierosów, cukrzyca, nadmierne spożywanie alkoholu, mocnych herbat, kawy, przewlekła antybiotykoterapia, radioterapia szyi i głowy, suchość w jamie ustnej oraz niedostateczna higiena jamy ustnej. Wówczas błona śluzowa języka może przybrać ciemny, brunatny kolor, może również zmienić kolor na żółty, niebieskawy lub zielony. I choć dolegliwość ta nie jest groźna dla zdrowa, to znacząco wpływa na wygląd narządu. Jak pozbyć się dolegliwości?

– Wzorowa higiena jamy ustnej, najlepiej przy użyciu elektrycznej szczoteczki, codzienne oczyszczanie języka tzw. skrobakiem oraz rzucenie palenia – doradza dr Kopeć.

- Brązowy język często spowodowany jest nadmiernym spożywaniem kawy i nałogowym paleniem, wtedy warto skontrolować stan swoich płuc. Brązowy nalot może oznaczać również gromadzenie się toksyn w organizmie tzw. toksemię lub kwasicę.

- Żółty nalot na języku najczęściej jest skutkiem niedostatecznej higieny m.in. braku oczyszczania języka. Jeśli zmiana nawyków higienicznych nie pomoże, warto udać się do gastrologa lub urologa. Gruby, żółty nalot często zdradza problemy z trawieniem i nieprawidłową pracę jelit lub też gdy jest umiejscowiony z tyłu języka - zakażenia układu moczowego. Może być również objawem żółtaczki, choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, problemów z wątrobą lub pęcherzykiem żółciowym. Żółty odcień może być konsekwencją zmian hormonalnych w czasie ciąży, ale też stosowania płukanek lub past do zębów zawierających związki takie jak nadtlenki, oczar wirginijski, mentol, alkohol, tymol, eukaliptus czy chlorheksydyna (żółtobrunatne przebarwienia na zębach lub języku). Za żółty nalot odpowiadają również intensywnie barwiące przyprawy takie jak kurkuma czy curry.

- Zielonkawy nalotna języku często jest następstwem języka zabarwionego na biało, który wraz z upływem czasu, po przyjmowaniu pewnych grup produktów lub określonych leków, zmienia swoją barwę na zieloną. Zielony odcień może wynikać z przerostu bakterii i grzybów, m.in. przy liszaju płaskim, kandydozie jamy ustnej czy raku jamy ustnej.

- Niebieski, sinawy język może wskazywać na problemy z układem krążenia, np. gdy serce nie pompuje prawidłowo krwi i następuje niedotlenienie organizmu.

Zmiana koloru języka może być tymczasowa np. jako skutek uboczny przyjmowania antybiotyków m.in. minocykliny, leków stosowanych w leczeniu cukrzycy, astmy, leków rozrzedzających krew, leków przeciwpsychotycznych lub tych stosowanych u pacjentów onkologicznych czy leków z dodatkiem bizmutu (zabarwia język na czarno). Wówczas po odstawieniu lekarstwa problem znika. Gdy nalot jest trwały, warto zacząć od podstaw i przyjrzeć się swoim nawykom.

- Oczyszczanie języka z nalotów jest równie istotne jak szczotkowanie i nitkowanie zębów. Korzystna będzie również zmiana trybu życia, odstawienie używek, zdrowa dieta bogata w błonnik i preparaty probiotyczne. Jeśli to nie pomoże, warto wykonać dodatkowe badania. Nietypowy wygląd tego narządu może oznaczać awitaminozę lub problemy zdrowotne wymagające leczenia. Dlatego poświęćmy kilka sekund dziennie na obserwację języka, nic nas to nie kosztuje, a może wiele zdziałać – wyjaśnia stomatolog.