Część rodziców, którzy dziś nie mają prawa do zasiłków na dzieci, uzyska taką pomoc. Tak wynika z nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych, która po poprawkach Senatu ponownie trafi do Sejmu. Zacznie ona obowiązywać od 2012 roku.
Przyjęte zmiany porządkują zasady przyznawania świadczeń i doprecyzowują te przepisy, które były różnie interpretowane przez gminy i sądy administracyjne. Na wprowadzeniu części zmian zyskają rodzice, bo więcej z nich spełni kryterium dochodowe umożliwiające przyznanie zasiłków rodzinnych. Trudniej będzie natomiast ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne osobom, które rezygnują z pracy, aby opiekować się niepełnosprawnym członkiem rodziny.

Dochód bez stypendium

Jedna z najważniejszych zmian, jakie wprowadza nowelizacja, dotyczy sposobu ustalania dochodu rodziny. Obecnie gmina, sprawdzając, czy nie przekracza on kryterium dochodowego (504 zł na osobę w rodzinie lub 583 zł, gdy dziecko jest niepełnosprawne), dzieli dochody z roku kalendarzowego poprzedzającego okres zasiłkowy przez 12 miesięcy, a następnie przez liczbę osób w rodzinie. Po zmianie uzyskany dochód zostanie podzielony przez te miesiące, w których został on faktycznie osiągnięty (czyli przez czas rzeczywiście przepracowany, np. 6 miesięcy, jeśli przez pozostałą część roku osoba nie była zatrudniona).
Reklama
– Przyjęcie takiej metody pozwoli na sprawiedliwsze wyliczenie dochodu rodziny – mówi Izabela Miłoszewska, wicedyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie (MOPR) w Toruniu.
Halina Pietrzykowska, kierownik działu świadczeń rodzinnych MOPR w Białymstoku, zwraca jednak uwagę, że taki przepis będzie niekorzystny dla tych rodziców, którzy rozpoczęli pracę w ostatnich miesiącach roku. Ich dochód okaże się wtedy zbyt wysoki i w konsekwencji część rodzin straci prawo do świadczeń na dzieci.
Z kolei inna ze zmian może spowodować wzrost liczby uprawnionych do zasiłku rodzinnego. Umożliwi to modyfikacja w art. 3 ustawy z 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.). Wyłącza ona z uwzględnianych przez gminy dochodów stypendiów naukowych otrzymywanych przez uczniów i studentów (ale już nie doktorantów). Ta sama zasada będzie dotyczyć stypendiów sportowych, z wyjątkiem tych przyznawanych na podstawie ustawy o sporcie.
– To dobra zmiana, bo obecne przepisy mają charakter demotywujący. Dziecko, które stara się osiągnąć jak najlepsze wyniki w nauce, jest karane odebraniem zasiłku rodzinnego – mówi Izabela Miłoszewska.



Kolejna zmiana polega na rozszerzeniu katalogu dochodów utraconych i uzyskanych. Służą one uaktualnieniu sytuacji dochodowej rodziny, w sytuacji gdy zmienia się w stosunku do roku bazowego, czyli tego, z którego dochody są wliczane do kryterium (jest to rok kalendarzowy poprzedzający okres zasiłkowy). Gmina będzie mogła pomniejszyć dochód o utracony zasiłek chorobowy i macierzyński oraz świadczenie rehabilitacyjne wypłacane po utracie zatrudnienia. Pomniejszony zostanie też dochód rodziny, w sytuacji gdy nie otrzymuje już ona alimentów na skutek śmierci osoby zobowiązanej do ich płacenia.

Opiekun pod kontrolą

Nie od 2012 roku, ale już po 14 dniach po opublikowaniu ustawy w Dzienniku Ustaw, zaczną natomiast obowiązywać zmiany dotyczące świadczenia pielęgnacyjnego. Większość z nich służy zaostrzeniu warunków jego przyznawania. Świadczenia nie otrzyma na przykład osoba zobowiązana do alimentacji inna niż ojciec i matka dziecka (np. brat lub siostra), jeżeli ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.
– Biorąc pod uwagę cel świadczenia pielęgnacyjnego, osoba, która sama wymaga opieki, nie może sprawować jej nad innym niepełnosprawnym członkiem rodziny – mówi Barbara Śmiełowska, wicedyrektor OPS w Raciborzu.
Dzięki zmianom gminy zyskają prawo do przeprowadzenia wywiadu z osobą otrzymującą świadczenie pielęgnacyjne. Obecnie taką możliwość mają tylko przed wydaniem decyzji o jego przyznaniu.
– Nie możemy więc sprawdzić, czy w rzeczywistości osobista opieka nie jest fikcyjna – mówi Barbara Śmiełowska.
Nowelizacja pozwala też na przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, a jej współmałżonek ma orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności. Pomoc otrzymają więc córka lub syn, którzy mają dwoje niepełnosprawnych rodziców. Nie dostanie go jednak żona na męża i odwrotnie.
Nowelizacja doprecyzowuje też przepisy dotyczące przyznawania becikowego oraz dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka, gdy występuje o nie rodzic adopcyjny.

Becikowe za adopcję

Niejasności dotyczyły konieczności przedstawiania przez niego zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego objęcie ciężarnej opieką lekarza lub położnej.
– Trudno jest wymagać dostarczenia zaświadczenia przez rodzica, który je adoptował – mówi Halina Pietrzykowska.
Nowe brzmienie art. 9 i 15b ustawy jednoznacznie wskazuje, że zwolnienie obejmie też osoby, które przysposobiły dziecko.
Ponieważ ten sam sposób ustalania dochodu co w świadczeniach rodzinnych jest stosowany przy ubieganiu się o świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego, znowelizowana została ustawa z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 1, poz. 7 z późn. zm.). Zawiera więc dokładnie te same zmiany co opisane wyżej. Ponadto dostosowuje ona procedurę odbierania prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu do wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Samorządy nadal będą mogły więc stosować taką sankcję wobec rodziców niepłacących na dzieci.