Zmiany wprowadzane przez ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej dotyczą funkcjonowania i organizacji dotychczas istniejących i zajmujących się tą problematyką placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz zmian w systemie pomocy społecznej.

Zmiany organizacyjne w placówkach opiekuńczo-wychowawczych

Najistotniejsze zmiany dla pracodawców, jakie wprowadza ta ustawa, są następujące:
● od 1 stycznia 2012 r. pracownicy zatrudnieni na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. ustawy o pomocy społecznej w:
Reklama
1) placówkach opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego stają się pracownikami placówek wsparcia dziennego, w myśl nowej ustawy,
Reklama
2) całodobowych placówkach opiekuńczo-wychowawczych typu interwencyjnego stają się pracownikami placówek opiekuńczo-wychowawczych typu interwencyjnego, w myśl nowej ustawy,
3) całodobowych placówkach opiekuńczo-wychowawczych typu socjalizacyjnego stają się pracownikami placówek opiekuńczo-wychowawczych typu socjalizacyjnego, w myśl nowej ustawy,
4) wielofunkcyjnych całodobowych placówkach opiekuńczo-wychowawczych stają się pracownikami placówek opiekuńczo-wychowawczych typu socjalizacyjnego, interwencyjnego oraz specjalistyczno-terapeutycznego, w myśl nowej ustawy,
5) całodobowych placówkach opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego stają się pracownikami placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego, w myśl nowej ustawy,
6) regionalnych placówkach opiekuńczo- -wychowawczych stają się pracownikami regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych, w myśl nowej ustawy.
Pracownicy zatrudnieni na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. ustawy o pomocy społecznej, w placówkach, o których mowa powyżej, którzy nie spełniają wymagań kwalifikacyjnych przewidzianych dla stanowiska zajmowanego przez nich w dniu wejścia w życie nowej ustawy, mogą być nadal zatrudniani na tych stanowiskach, nie dłużej jednak niż przez 6 lat od dnia wejścia w życie nowej ustawy, tj. od 1 stycznia 2012 r. Po tym okresie powinni zostać zwolnieni, jeżeli nie dostosują swoich kwalifikacji do nowych wymagań.
● od 1 stycznia 2012 r. ulegają likwidacji publiczne ośrodki adopcyjno-opiekuńcze (art. 244 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej). Pracownicy likwidowanych ośrodków adopcyjno-opie-kuńczych stają się pracownikami starostwa powiatowego. Jedynie pracownicy publicznych ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, prowadzący postępowania adopcyjne, w których w 2010 r. przeprowadzono co najmniej 10 procedur adopcyjnych zakończonych przysposobieniem dziecka oraz pracownicy prowadzący postępowania adopcyjne w ośrodkach adopcyjno- -opiekuńczych prowadzących do dnia wejścia w życie nowej ustawy wojewódzki bank danych, stają się pracownikami urzędu marszałkowskiego. Natomiast pracownicy zatrudnieni w publicznym ośrodku adopcyjno-opiekuńczym, który prowadził wojewódzki bank danych o rodzinach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, rodzinach zgłaszających gotowość przysposobienia dziecka oraz dzieciach oczekujących na przysposobienie stają się pracownikami tego ośrodka, jeżeli zostanie on wyznaczony do prowadzenia wojewódzkiego banku danych utworzonego na podstawie nowych przepisów, prowadzonego przez samorząd województwa.
Pracownicy zatrudnieni na podstawie przepisów dotychczasowych w ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych, którzy nie spełniają wymagań kwalifikacyjnych przewidzianych w niniejszej ustawie dla pracowników ośrodków adopcyjnych, mogą być zatrudniani w tych ośrodkach, nie dłużej jednak niż przez okres 6 lat od 1 stycznia 2012 r. (art. 246 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej). Po tym okresie w razie dalszego braku kwalifikacji pracownicy ci powinni zostać zwolnieni.
Podmiotom prowadzącym niepubliczne ośrodki adopcyjno-opiekuńcze przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, w których w 2010 r. przeprowadzono co najmniej 20 procedur adopcyjnych zakończonych przysposobieniem dziecka, marszałek województwa zleca prowadzenie ośrodka adopcyjnego na okres co najmniej 12 miesięcy od dnia wejścia w życie nowej ustawy.
● niepubliczne placówki opiekuńczo-wychowawcze wsparcia dziennego, działające na podstawie przepisów dotychczasowych, funkcjonują nie dłużej niż do końca 2012 r. W tym czasie stosuje się do nich przepisy dotychczasowe. Po upływie tego terminu placówki te mogą prowadzić działalność, jeżeli spełnią warunki określone w nowych przepisach. W razie likwidacji takiej placówki pracownicy w nich zatrudnieni będą zwalniani albo przejdą do nowych placówek. Będzie to zależało od organu prowadzącego taką niepubliczną placówkę. Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w tym przypadku nic pracownikom nie gwarantuje.

Ograniczenie stosowania Karty Nauczyciela

Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej wprowadziła również zmiany w innych ustawach, m.in. w Karcie Nauczyciela i w Kodeksie pracy.
Nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni dotychczas w placówkach opiekuńczo-wychowawczych będą podlegali Karcie Nauczyciela tylko przez 2 lata od wejścia w życie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (stosuje się do nich przepisy Karty Nauczyciela do 31 grudnia 2013 r.). Po upływie 2 lat stają się oni pracownikami samorządowymi, a zatem znajdzie do nich zastosowanie ustawa o pracownikach samorządowych. Na podstawie ustawy o pracownikach samorządowych są już zatrudniani od 2004 r. pracownicy tych placówek.

Dostosowanie przepisów Kodeksu pracy do nowych regulacji

Nowelizacja Kodeksu pracy związana jest ze zmianami, które zaistnieją w systemie opieki nad dziećmi po wejściu w życie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Ma ona głównie charakter porządkowy, dostosowujący przepisy Kodeksu pracy do nowych regulacji.
Zmiany wprowadzone do Kodeksu pracy dotyczą osób uprawnionych do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Dotychczas prawa do takiego urlopu nie posiadały rodziny zastępcze zawodowe niespokrewnione z dzieckiem (art. 183 § 1 Kodeksu pracy). Obecnie formami rodzinnej pieczy zastępczej będą m.in.: rodzina zastępcza – spokrewniona, niezawodowa i zawodowa. Nie będzie już więc rodzin zastępczych zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem. W związku tym o urlop na prawach urlopu macierzyńskiego będą mogli ubiegać się pracownicy występujący jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej.
Druga zmiana Kodeksu pracy dotyczy pracy w niedzielę i święta. Dotychczas praca w takie dni była dopuszczalna w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz placówkach opiekuńczo-wychowawczych, zapewnia- jących całodobową opiekę (art. 15110 pkt 9 lit. g Kodeksu pracy). Od 1 stycznia 2012 r. w związku ze zmianą nazewnictwa polecenie pracy w niedzielę i święta będzie możliwe w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz w jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej zapewniających całodobową opiekę.
• art. 39, art. 203, art. 204, art. 226, art. 229, art. 236, art. 237, art. 244–246, art. 251 ustawy z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. Nr 149, poz. 887).