Pracownica zatrudniona od 1 stycznia 2011 r. na podstawie umowy o pracę w styczniu 2011 r. otrzymała wynagrodzenie w wysokości 1500 zł, a w lutym 1600 zł. Od 12 marca ubiegłego roku była chora i otrzymywała wynagrodzenie za czas choroby, zasiłek chorobowy, a następnie po urodzeniu dziecka – zasiłek macierzyński. Od 10 grudnia 2011 r. przebywa na urlopie wychowawczym. Pracodawca pyta, jak ustalić jej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w związku z obowiązującą od 1 stycznia 2012 r. nowelizacją ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych?
W celu ustalenia podstawy wymiaru składek od stycznia 2012 r. pracodawca powinien zsumować wynagrodzenie, jakie pracownica otrzymała w styczniu i lutym 2011 r. i sumę podzielić przez 2 [3100 (1500 zł + 1600 zł) : 2 = 1550 zł], gdyż są to jedyne pełne miesiące, w których pracownica wykonywała pracę w okresie ostatnich 12 miesięcy.
Ustalona w powyższy sposób podstawa wymiaru jest niższa od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia, a zatem składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe powinny zostać naliczone od tak ustalonej podstawy.

Zmiana dotyczy wszystkich urlopów

Reklama
Obowiązujące od nowego roku nowe zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne mają zastosowanie zarówno do osób, które urlop wychowawczy rozpoczną w 2012 r. jak i do tych, które przebywały na nim przed 1 stycznia 2012 r.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym stanowi teraz kwota 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Składka w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w III kwartale 2011 r. wyniosło 3416 zł, a zatem podstawa wymiaru składek za styczeń i luty – 2049,60 zł (60 proc. z 3416 zł). Zmiana podstawy wymiaru będzie następowała co 3 miesiące.
Pamiętać jednak trzeba, że ustalona w powyższy sposób podstawa wymiaru nie może być wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy poprzedzających urlop wychowawczy.
Natomiast w sytuacji, gdy obliczona dla pracownika podstawa wymiaru składek byłaby wyższa od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia, składki powinny zostać naliczone od 60 proc. przeciętnej płacy.
Przykład 1

Z pełnych miesięcy pracy

W przypadku gdy dana osoba w okresie ostatnich 12 miesięcy nie otrzymywała wynagrodzenia, gdyż pobierała zasiłek chorobowy i macierzyński, to jej przeciętna pensja jest ustalana na podstawie wynagrodzenia za pełne miesiące kalendarzowe, jakie otrzymała w okresie, w którym pracowała. Taka sytuacja miała miejsce w przypadku pracownicy opisanej przez czytelnika. Dlatego też jej podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, mimo że pracownica była zatrudniona w danej firmie przez cały rok, musiała być liczona tylko z dwóch miesięcy, gdyż były to jedyne pełne miesiące, w których pracownica wykonywała pracę w okresie ostatnich 12 miesięcy.
Podstawa wymiaru składek dla osoby przebywającej na urlopie wychowawczym jest proporcjonalnie zmniejszana, gdy urlop ten rozpoczął lub zakończył się w trakcie miesiąca lub trwał cały miesiąc, ale tylko przez jego część uprawniona spełniała warunki do podlegania ubezpieczeniom z tego tytułu. [przykład 2]
Trzeba też pamiętać, że warunkiem podlegania ubezpieczeniom z urlopu wychowawczego jest brak prawa do emerytury lub renty oraz innych tytułów do ubezpieczeń. Płatnik powinien więc wymagać od osoby, której udziela urlopu wychowawczego, złożenia oświadczenia, czy spełnia ona te warunki. Również o każdej zmianie swojej sytuacji ubezpieczeniowej (np. rozpoczęciu wykonywania umowy zlecenia) osoba przebywająca na urlopie wychowawczym powinna poinformować pracodawcę.
PRZYKŁAD 1
Wykazanie składek od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia
Pracownica od maja 2010 r. przebywa na urlopie wychowawczym. Z umowy o pracę wynika, że ma prawo do wynagrodzenia w wysokości 3000 zł. W okresie 12 miesięcy poprzedzających urlop wychowawczy pracowała przez 6 pełnych miesięcy i otrzymała wynagrodzenie w wysokości 3000 zł w każdym miesiącu. Z uwagi na to, że to wynagrodzenie jest wyższe od 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe powinny być naliczone od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia, tj. za styczeń i luty od kwoty 2049,60 zł.
PRZYKŁAD 2
Proporcjonalne zmniejszenie podstawy wymiaru składek
Płatnik ustalił, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za pracownicę wynosi 1800 zł. Przebywa ona na urlopie wychowawczym do 15 stycznia 2012 r., a od 16 stycznia wraca do pracy. W okresie przebywania na urlopie wychowawczym spełniała warunki do podlegania ubezpieczeniom z tytułu urlopu. W takiej sytuacji, w celu ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za styczeń należy kwotę 1800 zł podzielić przez 31 (liczba dni stycznia) i pomnożyć przez 15 (liczbę dni podlegania ubezpieczeniom w styczniu).
Za styczeń składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe należy naliczyć od kwoty 870,97 zł. Natomiast składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna zostać naliczona od kwoty 520 zł (kwoty świadczenia pielęgnacyjnego).
Podstawa prawna
Art. 18 ust. 5b, art. 19 ust. 9, art. 18 ust. 14 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).