Osoba, która spełnia warunki przyznania zasiłku na dziecko (o tym, ile wynosi zasiłek i jakie są szczegółowe zasady jego przyznawania, pisaliśmy wczoraj) może też otrzymywać przysługujące do niego dodatki. Jest ich siedem i są wypłacane m.in. w związku ze stanem zdrowia dziecka i wielkością rodziny, w której się wychowuje. Ich przyznanie jest też uzależnione od spełnienia dodatkowych warunków wskazanych w ustawie o świadczeniach rodzinnych.

Samotny rodzic

Pierwszym z dodatków jest ten przeznaczony dla rodzica samotnie wychowującego dziecko. W rozumieniu ustawy o świadczeniach rodzinnych osobą samotnie wychowującą dziecko jest panna, kawaler, wdowa, wdowiec, osoba pozostająca w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osoba rozwiedziona, chyba że wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem. Dodatek przysługuje matce, ojcu, opiekunowi prawnemu albo faktycznemu dziecka (jest to osoba rzeczywiście opiekująca się dzieckiem, która wystąpiła do sądu o jego przysposobienie). Dodatkowym warunkiem jest to, że świadczenie może być przyznane, jeżeli nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od drugiego z rodziców, bo:
● drugi z rodziców nie żyje,
Reklama
● ojciec dziecka jest nieznany,
● powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone.
Dodatek przysługuje również osobie uczącej się. Jest nią pełnoletni uczący się, niepozostający na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową alimentów z ich strony. Świadczenie to może być jednak przyznane, tylko gdy obydwoje rodzice nie żyją.
Przykład 1
Alimenty powodują utratę dodatku przez samotnego rodzica
Kobieta samotnie wychowuje dwoje dzieci. Ma na nie zasądzone alimenty, ale drugi z rodziców wyjechał do pracy za granicą i przestał płacić alimenty. Czy gmina przyzna jej dodatek do zasiłku z tytułu samotnego wychowywania dzieci?
Osoba samotnie wychowująca dzieci może otrzymywać dodatek z tego tytułu tylko wtedy, gdy nie ma zasądzonych alimentów na podstawie jednego z trzech wymienionych w ustawie o świadczeniach rodzinnych przypadków, czyli oddalenia powództwa o ich przyznanie, śmierci rodzica oraz w sytuacji, gdy w akcie urodzenia dziecka nie jest wskazany ojciec dziecka. Jeżeli jednak alimenty są zasądzone, dodatek nie przysługuje, nawet jeżeli rodzic lub komornik nie może ich wyegzekwować. W takiej sytuacji samotny rodzic może ubiegać się o przyznanie świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego.
Wysokość dodatku wynosi 170 zł na dziecko, ale nie może to być więcej niż 340 zł na wszystkich podopiecznych. Natomiast w przypadku gdy dziecko posiada orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności kwota dodatku wzrasta o 80 zł na jedno z nich, ale nie więcej niż o 160 zł na wszystkie.

Urlop wychowawczy

Następny dodatek może otrzymać rodzic uprawniony do zasiłku, który opiekuje się dzieckiem w trakcie urlopu wychowawczego. Prawo do niego mają matka, ojciec, opiekun prawny albo faktyczny dziecka, którzy spełniają warunki przyznania urlopu wychowawczego na podstawie kodeksu pracy. Świadczenie będzie wypłacane nie dłużej niż przez 24 miesiące lub przez 36 miesięcy, gdy rodzic sprawuje opiekę nad więcej niż jednym potomkiem urodzonym w trakcie jednego porodu. Jeżeli dziecko legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności lub znacznym stopniem niepełnosprawności, dodatek będzie przyznany na 72 miesiące.
Świadczenie to wynosi 400 zł miesięcznie bez względu na liczbę dzieci, nad którymi sprawowana jest opieka. Również w przypadku gdy obydwoje rodzice przebywają na urlopie wychowawczym, dodatek może otrzymać tylko jedno z nich. Istnieją też przypadki, gdy świadczenie to nie będzie przysługiwać.
Przykład 2
Praca na urlopie wychowawczym nie zawsze pozbawia dodatku do zasiłku
Matka od pół roku przebywa na urlopie wychowawczym, podczas którego opiekuje się dwuletnim dzieckiem. Otrzymała od swojego pracodawcy propozycję wykonywania kilka razy w miesiącu tłumaczeń umów. Będzie to mogła robić w swoim domu. Czy podjęcie tej pracy pozbawi ją dodatku?
Dodatek nie przysługuje, gdy rodzic podjął lub kontynuuje zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, która uniemożliwia sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Decyzja gminy będzie więc zależała od charakteru pracy, miejsca jej wykonywania i czasu, który trzeba na nią poświęcić. Ponadto dodatek nie będzie przysługiwał, jeżeli rodzic otrzymuje zasiłek macierzyński, bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego pozostawał w stosunku pracy przez okres krótszy niż sześć miesięcy. Gmina odmówi też dodatku, gdy dziecko zostało umieszczone w placówce zapewniającej całodobową opiekę i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż pięć dni w tygodniu, z wyjątkiem przebywania w zakładzie opieki zdrowotnej. Rodzic musi jednak pamiętać, że gmina doda do dochodu rodziny ten nowy z umowy-zlecenia i ewentualne przekroczenie kryterium dochodowego może spowodować utratę nie tylko dodatku, ale też zasiłku.

Rodzina wielodzietna

Matka, ojciec, opiekun prawny albo faktyczny dziecka ma też prawo do dodatku z tytułu jego wychowywania w wielodzietnej rodzinie. W przypadku tego świadczenia konieczne jest spełnienie przesłanki zawartej w definicji rodziny wielodzietnej. Jest nią rodzina, która wychowuje troje i więcej dzieci uprawnionych do zasiłku rodzinnego. Dodatek wynosi 80 zł miesięcznie i nie jest wypłacany na wszystkie, bo tylko na trzecie i kolejne dzieci z prawem do zasiłku.
Przykład 3
Wielodzietna rodzina oznacza troje dzieci z prawem do zasiłku
Rodzice wychowują troje dzieci. Dwoje z nich uczy się w gimnazjum, a najstarsze, które w maju ukończyło szkołę średnią, rozpocznie w październiku studia. Do tej pory, oprócz zasiłku, otrzymywali oni też dodatek z tytułu wielodzietności. Czy dalej będą do niego uprawnieni?
Przyznanie dodatku z powodu wielodzietności nie jest związane z samą liczbą dzieci, tylko z liczbą dzieci uprawnionych do zasiłku. Nie wystarczy więc, że będzie ich troje, ale każde z nich musi spełniać warunki dotyczące przyznania zasiłku. Najstarsze dziecko przestało je spełniać, bo będzie kontynuować naukę w szkole wyższej. Tymczasem student może otrzymywać zasiłek, tylko gdy jest osobą uczącą się lub ma orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności (ale nie dłużej niż do skończenia 24 lat).

Rehabilitacja dziecka

Osoby, które wychowują niepełnosprawne dzieci, mają prawo do dodatku z tytułu jego kształcenia i rehabilitacji. Mogą go otrzymać nie tylko matka, ojciec, opiekun prawny albo faktyczny, ale też osoba ucząca się. Jest wypłacany do ukończenia przez dziecko 16 lat, jeżeli legitymuje się ono orzeczeniem o niepełnosprawności oraz pomiędzy 16. a 24. rokiem życia, pod warunkiem że orzeczono w stosunku do niego umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności. Wysokość dodatku wynosi 60 zł miesięcznie, dopóki dziecko nie ukończy 5 lat, a następnie 80 zł do skończenia 24 lat.

Nauka w szkole

Rodzice mogą ubiegać się również o dwa dodatki związane z obowiązkiem szkolnym. Pierwszy z nich to dodatek do zasiłku z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego, który jest wypłacany jednorazowo w wysokości 100 zł. Prawo do tego świadczenia mają ojciec, matka, opiekun prawny albo faktyczny dziecka, które rozpoczyna roczne przygotowanie przedszkolne lub naukę w szkole, oraz osoba ucząca się. Wniosek o wypłatę tego dodatku trzeba złożyć do dnia zakończenia okresu zasiłkowego, w którym rozpoczęto naukę lub roczne przygotowanie przedszkolne.
Drugie ze szkolnych świadczeń to dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania. Mogą go otrzymać matka, ojciec, opiekun prawny albo faktyczny dziecka oraz osoba ucząca się w dwóch sytuacjach. Po pierwsze, gdy uczeń mieszka w miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły ponadgimnazjalnej lub szkoły artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki. W przypadku osoby uczącej się i dziecka z orzeczeniem o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności dodatek będzie przyznany już w momencie rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej i gimnazjum. W tych sytuacjach dodatek wyniesie 90 zł.
Po drugie dodatek przysługuje w związku z dojazdem z miejsca zamieszkania do miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły, szkoły ponadgimnazjalnej oraz szkoły artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki w zakresie odpowiadającym nauce w szkole ponadgimnazjalnej. Świadczenie jest wtedy niższe i wynosi 50 zł. W obydwu sytuacjach świadczenie jest wypłacane przez 10 miesięcy, od września do czerwca następnego roku kalendarzowego, czyli w okresie faktycznej nauki w szkole.

Urodzenie dziecka

Ostatnim z omawianych rodzajów wsparcia jest dodatek z tytułu urodzenia dziecka. Wynosi on 1 tys. zł i mogą go otrzymać matka, ojciec dziecka oraz opiekun prawny albo faktyczny. O warunkach jego otrzymywania oraz innych świadczeń związanych z urodzeniem dziecka napiszemy jutro.
Należy też zauważyć, iż gmina może fakultatywnie zdecydować się na wypłatę dodatków w wysokości wyższej, niż przewidują przepisy. W tym celu radni muszą podjąć uchwałę, w której określą, komu i na jakich zasadach taka wyższa pomoc będzie przysługiwać. Samorząd taką podwyżkę finansuje ze swojego budżetu.
PODSTAWA PRAWNA
Art. 3, 9 – 15 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.).