Czy wina wpływa na podział majątku

Rozwód został orzeczony z wyłącznej winy żony. Czy na zasadę równych udziałów małżonków w majątku wspólnym ma wpływ to, które z małżonków przyczyniło się do rozwodu?
NIE Zasada równych udziałów w majątku wspólnym obowiązuje bez względu na to, kto przyczynił się do rozwodu. Dotyczy ona również podziału mieszkania, które wchodzi w skład majątku wspólnego. Tylko w wyjątkowych sytuacjach sąd może dokonać podziału majątku na dwa nierówne udziały. W postanowieniu z 27 czerwca 2003 r. Sąd Najwyższy (IV CKN 278/01 LexPolonica nr 365725) wskazał, że sąd może dokonać nierównego podziału tylko całego majątku wspólnego, natomiast nie może ustalić nierównych udziałów w poszczególnych składnikach tego majątku. W uzasadnieniu tego stanowiska Sąd Najwyższy podkreślił, że za taką interpretacją przepisów przemawia wyjątkowy charakter tej regulacji i wykładnia literalna.
Podstawa prawna
Reklama
Art. 43 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Czy podziału można dokonać w umowie

W toku jest sprawa o rozwód małżonków przed sądem okręgowym. Czy strony w takiej sytuacji mogą podzielić jeszcze swój majątek w drodze umowy?
TAK Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i o kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Dodatkowo, jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. Równocześnie na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe. Podobnie na wniosek jednego z małżonków sąd może dokonać podziału majątku wspólnego. Takie rozstrzygnięcie sądu jest dodatkowo dopuszczalne, gdy kwestia podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
Oznacza to, że sam fakt prowadzenia w sądzie postępowania rozwodowego nie stoi na przeszkodzie, aby zainteresowani mogli dokonać podziału swojego majątku w drodze umowy.
Podstawa prawna
Art. 58 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. nr 9, poz. 59 z późn. zm.).

Czy szkoda liczy się przy podziale

W czasie trwania wspólności majątkowej doszło do zalania mieszkania, które nieumyślnie spowodował jeden z małżonków. Za poniesione straty ubezpieczyciel wypłacił odszkodowanie, które zatrzymał jeden z małżonków. Po kilku latach od tego zdarzenia małżeństwo zostało rozwiązane. Czy spowodowana szkoda ma wpływ na podział majątku?
TAK Zgodnie z przepisami rozliczeniu podlegają wszystkie przedmioty majątkowe według stanu na dzień ustania wspólności ustawowej. Nie oznacza to, że i w takim samym stopniu podlegają one podziałowi. Jak podkreśla się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, dzielić można stan czynny masy majątkowej w chwili dokonywania podziału. Oznacza to, że rzeczy, które uległy np. spaleniu czy zniszczeniu, nie mogą być przedmiotem podziału, w szczególności w sytuacji gdy za uszkodzone przedmioty zostało wypłacone odszkodowanie. W konsekwencji to wypłacone odszkodowanie wchodzi w skład masy podziału. Nie można również zapominać, że jeżeli przed podziałem majątku wspólnego jedno z małżonków doprowadzi do celowego zniszczenia lub wyzbycia się określonych składników majątku wspólnego ze szkodą dla rodziny, to przy ustaleniu masy podziału wartość uszczuplonego majątku powinna mieć wpływ na rozliczenie pieniężne między małżonkami albo na ustalenie nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym.
Zupełnie inaczej wygląda sytuacja przy wyrządzeniu szkody w majątku wspólnym przez brak należytej staranności po stronie jednego z małżonków. W uchwale z 19 maja 1989 r. (III CZP 52/89 LexPolonica nr 315551) Sąd Najwyższy wskazał, że szkoda wyrządzona w takich warunkach nie może mieć wpływu na rozliczenia w postępowaniu o podział majątku wspólnego, ponieważ tak powstałe uszczuplenia majątkowe jako niezamierzone są zwykłą konsekwencją wynikłą ze wspólnoty łączącej małżonków. W uzasadnieniu do tego stanowiska Sąd Najwyższy podkreślił, że takie zachowanie stanowi swoistego rodzaju ryzyko, jakie często występuje w czynnościach różnego rodzaju. Dodatkowo sąd wskazał, że nieumyślne wyrządzenie szkody może mieć niekiedy wpływ na sposób podziału dorobku w naturze. W takiej sytuacji małżonek poszkodowany może mieć pierwszeństwo w domaganiu się przyznania mu ściśle określonych składników majątkowych.
Podstawa prawna
Art. 567 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).

Czy intercyza ma znaczenie przy podziale

W trakcie małżeństwa małżonkowie zawarli umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową. Obecnie toczy się postępowanie rozwodowe. Czy takie porozumienie ma wpływ na podział majątku wspólnego?
TAK Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym intercyzę małżonkowie mogą zawrzeć przed ślubem lub po ślubie. W czasie trwania małżeństwa mogą też zmienić lub rozwiązać zawartą wcześniej umowę. Umowa ta najczęściej ustanawia między małżonkami rozdzielność majątkową albo rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Gdy jednak umowa taka zostanie zawarta jeszcze przed ślubem, to między małżonkami nie powstanie wspólność majątkowa. W praktyce w takiej sytuacji małżonkowie nie będą mieli wspólnego majątku. Oznacza to, że każdy z nich samodzielnie w trakcie trwania małżeństwa wypracowuje swój majątek osobisty. W konsekwencji po rozwodzie nie może dojść do podziału majątku wspólnego.
Zdarza się również, że małżonkowie umowę o rozdzielności majątkowej zawierają już po ślubie. Wówczas, aż do momentu zawarcia jej, wypracowują majątek wspólny, a dopiero od momentu sporządzenia intercyzy każdy z nich nabywa majątek zaliczany do jego majątku odrębnego. W takim przypadku majątek męża i żony składa się z trzech części:
● majątku osobistego nabytego przed zawarciem małżeństwa,
● udziału w majątku wspólnym, który powstał w okresie między zawarciem małżeństwa a powstaniem intercyzy,
● majątku osobistego nabytego po zawarciu intercyzy o rozdzielności majątkowej.
W takiej sytuacji po rozwodzie na podstawie umowy lub w drodze orzeczenia sądowego małżonkowie będą uprawnieni do podziału majątku ich majątku wspólnego. Niezależnie od tego każdy z nich zachowa jeszcze swój majątek osobisty. Na innych jeszcze zasadach dzielony jest majątek po rozwodzie wówczas, gdy małżonkowie zawarli umowę majątkową o rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków. W takiej sytuacji dorobek każdego małżonka stanowi różnica między wartością majątku osobistego, który posiadał w dniu zawarcia umowy majątkowej, z wyrównaniem dorobków, a wartością majątku w dacie rozwiązania umowy. Dorobkiem jest więc wzrost wartości majątku po zawarciu umowy majątkowej.
Jeżeli umowa majątkowa nie stanowi inaczej, przy obliczaniu dorobków pomija się przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem umowy majątkowej oraz przedmioty nabyte w zamian za nie, natomiast dolicza się wartość:
● darowizn dokonanych przez jednego z małżonków, z wyłączeniem darowizn na rzecz wspólnych zstępnych małżonków oraz drobnych zwyczajowo przyjętych darowizn na rzecz innych osób,
● usług świadczonych osobiście przez jednego z małżonków na rzecz majątku drugiego małżonka,
● nakładów i wydatków na majątek jednego małżonka z majątku drugiego małżonka.
Sam dorobek oblicza się według stanu majątku z chwili ustania rozdzielności majątkowej i według cen z chwili rozliczenia.
Podstawa prawna
Art. 512 – 515 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Czy niezbędny jest akt notarialny

W skład majątku małżeńskiego wschodzą nieruchomość oraz oszczędności zgromadzone na rachunkach bankowych. Czy umowny podział majątku musi nastąpić u notariusza?
TAK Wprawdzie umowa, której celem jest podział majątku byłych małżonków, może zostać zawarta w dowolnej formie, to jednak gdy w skład majątku wchodziła nieruchomość, do ważności porozumienia pomiędzy małżonkami niezbędna jest forma aktu notarialnego. Umowa w formie aktu notarialnego wymagana jest również wówczas, gdy w skład dzielonego majątku wchodzi prawo użytkowania wieczystego albo inne prawo, do przeniesienia którego wymagana jest ta forma. Natomiast w razie podziału majątku wspólnego, w skład którego wchodzi przedsiębiorstwo, byli małżonkowie albo małżonek i spadkobiercy drugiego mogą zawrzeć umowę na piśmie z podpisami poświadczonymi notarialnie.
Podstawa prawna
Art. 751, 158 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).