Andrzej Marek
sędzia Sądu Okręgowego w Legnicy
Pracownik ma prawo do powstrzymania się od wykonywania pracy, a nawet do oddalenia się z miejsca pracy. Chodzi o sytuacje, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom. Przesłanki te muszą zostać spełnione łącznie. Nie jest zatem wystarczające to, iż warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp. Ta okoliczność musi jeszcze stwarzać bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika (wyrok Sądu Najwyższego z 11 maja 2006, I PK 191/05, OSNP 2007/9-10/128) albo wykonywana przez pracownika praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom (np. współpracownikom albo osobom postronnym).
Sąd Najwyższy w wyroku z 7 stycznia 1998 r. (I PKN 405/97, OSNP 1998/22/651) uznał, iż powstrzymanie się od wykonywania pracy zagrażającej zdrowiu pracownika (art. 210 k.p.) może w konkretnych okolicznościach sprawy stanowić przedmiot pracowniczego obowiązku dbałości o dobro pracodawcy (art.100 par. 2 pkt 4 k.p,).
Reklama
Przepisy kodeksu pracy nie definiują, co należy rozumieć przez bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia uprawniające do powstrzymania się od wykonywania pracy. Nie jest ono przy tym stopniowane. Nie może jednak być tylko pośrednie. Trzeba też zaznaczyć, że z uprawnień do powstrzymania się od wykonywania pracy (także oddalenia się z miejsc zagrożenia) nie mogą korzystać pracownicy, których obowiązkiem jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia. Pracownicy, podejmując tego rodzaju pracę, biorą na siebie ryzyko zagrożenia życia i zdrowia, więc nie mogą powoływać się na nie, o ile nie przekracza ono zwykłej miary.
Reklama
Podjęta przez pracownika decyzja o powstrzymaniu się od wykonywania pracy podlega ocenie pracodawcy. Jeśli uzna on, że pracownik zaprzestał wykonywania pracy przy braku ku temu przesłanek, może zastosować karę porządkową, rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, a nawet – w razie oczywistego braku podstaw do przerwania pracy – rozwiązać umowę o pracę w trybie natychmiastowym, kwalifikując zachowanie pracownika jako ciężkie naruszenie podstawowego obowiązku.
Podstawa prawna
Art. 210 par. 1 – 6 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).