Wszystkie małżeńskie umowy majątkowe muszą zostać zawarte w formie aktu notarialnego. Dlatego małżonkowie, którzy zdecydują się na zawarcie takiej umowy, powinni się udać do notariusza. Od chwili zawarcia umowy pomiędzy małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa. Nie ma majątku wspólnego, a każdy małżonek posiada swój majątek osobisty, którym sam zarządza.

Ustanie rozdzielności

Ustrój rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków charakteryzuje się tym, że po jego ustaniu, np. po rozwiązaniu umowy albo po rozwodzie, między małżonkami nastąpi wyrównanie dorobków. Dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku osobistego po zawarciu umowy majątkowej (np. kupno mieszkania czy też samochodu).
Z chwilą ustania tego ustroju majątkowego między małżonkami powstanie obowiązek wyrównania dorobków. Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków ustaje w przypadku śmierci jednego z małżonków, uznania go za zmarłego, orzeczenia rozwodu albo unieważnienia małżeństwa, orzeczenia separacji, ubezwłasnowolnienia małżonka albo ogłoszenia jego upadłości.
Reklama
Dodatkowo rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków ustanie, jeśli małżonkowie rozwiążą albo zmienią łączącą ich umowę majątkową. Spowoduje to powstanie wspólności majątkowej (małżonkowie będą posiadali majątek wspólny). Jeśli małżonkowie zdecydują się zmienić umowę, rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków zostanie zastąpiona innym ustrojem majątkowym, np. ograniczoną wspólnością majątkową.

Usunięcie dysproporcji

Na skutek ustania rozdzielności majątkowej małżonek, którego dorobek jest mniejszy, może żądać wyrównania dorobków. Wyrównanie może nastąpić przez zapłatę albo przez przeniesienie prawa np. własności albo użytkowania wieczystego nieruchomości. Ma to na celu usunięcie dysproporcji między majątkami małżonków. Nierówność majątków może powstać poprzez podział ról w małżeństwie, np. kiedy mąż pracował, żona zajmowała się domem i dziećmi.
Aby ustalić dorobki, małżonkowie muszą obliczyć, o jaką wartość wzrósł ich majątek po zawarciu umowy. Te wartości należy dodać do siebie i podzielić na dwa. W ten sposób powstanie wartość dorobku należna każdemu z małżonków. Współmałżonek, którego dorobek jest niższy, będzie mógł żądać wyrównania. Przy ustalaniu wartości dorobków należy z pierwszej kolejności zastosować zasady zawarte w umowie majątkowej.

Decyduje umowa

Małżonkowie mogą bowiem przy zawieraniu umowy określić, jakie przedmioty majątkowe będzie się uwzględniało przy obliczaniu dorobków, a jakie nie. Jeżeli małżonkowie nie określili w umowie sposobu obliczania dorobków, zastosowanie znajdą przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Jeżeli umowa majątkowa nie stanowi inaczej, do dorobku wlicza się wartość darowizn dokonanych przez jednego z małżonków oprócz darowizn na rzecz wspólnych zstępnych małżonków oraz drobnych zwyczajowo przyjętych darowizn na rzecz innych osób, usług świadczonych osobiście przez jednego z małżonków na rzecz majątku drugiego małżonka, nakładów i wydatków na majątek jednego małżonka z majątku drugiego małżonka. Dorobek oblicza się według stanu majątku z chwili ustania rozdzielności majątkowej i według cen z chwili rozliczenia.



Obliczając dorobek, pomija się m.in. przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem umowy majątkowej, przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis i darowiznę, przedmioty uzyskane z odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo za doznaną krzywdę, wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę albo z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków.

Sąd może rozstrzygnąć o wysokości i sposobie wyrównania majątku

Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać zmniejszenia obowiązku wyrównania dorobków. Jeśli między małżonkami nie ma porozumienia co do sposobu lub wysokości wyrównania, można wystąpić o rozstrzygnięcie sprawy przez sąd. W razie śmierci jednego z małżonków wyrównanie dorobków następuje między jego spadkobiercami a małżonkiem pozostałym przy życiu.

Podstawa prawna

Ustawa z 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 1964 r. nr 9, poz. 59 ze zm.)