- Wyniki badań w obszarze relacji rówieśniczych to kolejny po badaniu samopoczucia psychicznego dzieci i młodzieży niepokojący sygnał. Badania wskazują na wysoki odsetek młodych, którzy odczuwają odrzucenie przez rówieśników, a nawet boją się koleżanek i kolegów. Diagnozowana przemoc rówieśnicza wymaga pilnego podjęcia działań zaradczych, które pomogą w budowaniu i rozwijaniu pozytywnych relacji rówieśniczych – podkreśla Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak.
Mikołaj Pawlak, wskazując na niepokojące wyniki pierwszych od dwóch dekad tak szerokich i pogłębionych badań naukowych jakości życia dzieci i młodzieży, podkreśla, jak ważna jest dzisiaj rozbudowa skoordynowanego i powszechnego systemu pomocy dla młodych. Jego elementami są całodobowy Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka 800 12 12 12 oraz czat internetowy, które pełnią rolę „poradni pierwszego kontaktu” i są ważnym narzędziem pomocy dla dzieci i młodzieży. Obecnie trwa kampania społeczna, prowadzona wspólnie z Ministerstwem Zdrowia oraz Ministerstwem Edukacji i Nauki, która wspiera reformę systemu psychiatrii dziecięcej, pomocy środowiskowej i psychologicznej w szkołach, a także promuje telefon zaufania i czat.
Badania pokazują, że 36% uczniów 6 klasy szkoły podstawowej i 21 procent uczniów 2 klasy szkoły średniej doświadczyło dręczenia ze strony koleżanek i kolegów. Co drugi nastolatek i 45% starszej młodzieży obawia się przemocowej reakcji ze strony rówieśników.
Poczucie odrzucenia przez rówieśników wyraża 19% uczniów 2 klasy szkoły podstawowej, 17% uczniów 6 klasy szkoły podstawowej i 16%uczniów 2 klasy szkoły średniej.
Poczucie odrzucenia przez rówieśników częściej wyrażają uczniowie szkół średnich w dużych miastach – 22%, w porównaniu do ich kolegów z terenów wiejskich – 13%.
Wyjątkowo duża różnica w odczuwaniu odrzucenia występuje między uczniami z rodzin o wysokim i niskim statusie materialnym – czuje tak 14 procent dzieci z rodzin zamożniejszych i 47% z rodzin mniej zamożnych, wśród nastolatków odpowiednio - 15 i 42%, a wśród młodzieży – 13 i 40%.
Porównując wyniki tegorocznych badań z tymi z 2003 roku, można zauważyć, że uczniowie młodszych klas szkoły podstawowej dzisiaj gorzej oceniają swoje relacje z rówieśnikami. Obecni uczniowie klas 6 nieznacznie lepiej oceniają ten obszar, przy czym chłopcy oceniają go gorzej niż w 2003 roku, a dziewczęta lepiej. Na poziomie szkoły średniej obecni uczniowie mają lepsze relacje z rówieśnikami niż dwie dekady temu, przy czym jest znaczna różnica między chłopcami – lepiej oceniają swoje relacje, a dziewczętami – gorzej.
Badania pokazują też, że uczniowie liceów ogólnokształcących istotnie rzadziej spotykali się z wyśmiewaniem czy dręczeniem ze strony swoich koleżanek i kolegów, niż uczniowie w technikach.
W związku z wynikami badania w obszarze relacji rówieśniczych Rada Ekspertów przy Rzeczniku Praw Dziecka rekomenduje m.in. pilne przygotowanie pakietu programów, które pomogłyby rodzicom i nauczycielom w budowaniu i rozwoju pozytywnych relacji rówieśniczych u dzieci i młodzieży.
Szczególną troską należy objąć dzieci z rodzin o niskim statusie majątkowym. Istotne będzie wdrożenie programów profilaktycznych skierowanych do tej grupy, które nie dopuszczą do dysfunkcji w zakresie budowania i rozwijania relacji rówieśniczych.
Konieczne jest także podjęcie zintensyfikowanych, wspólnych (rodzice, nauczyciele, dzieci) wysiłków w przezwyciężaniu zjawiska przemocy rówieśniczej, a także zwiększenie poziomu wiedzy profesjonalistów (w tym nauczycieli) z zakresu przemocy rówieśniczej, zarówno w zakresie jej diagnozowania, jak i pracy z uczniami stosującymi przemoc oraz ofiarami.
