Żylaki często zaczynają się rozwijać już u dwudziesto-, trzydziestolatków. Na chorobę szczególnie podatne są kobiety. Winne są temu żeńskie hormony. Wyższe stężenie estrogenów i progesteronu podczas dojrzewania oraz ciąży sprawia, że żyły tracą elastyczność. Z tego samego względu ryzyko wystąpienia żylaków może nieco wzrastać u pań stosujących pigułki antykoncepcyjne.
Jakie należy wykonać badania?
Pajączki, które tworzą się na udach, zwykle nie są groźne. Jeżeli jednak zauważysz je w okolicy kostek, lepiej zgłoś się do lekarza. Warto skonsultować się z lekarzem także wtedy, gdy dokuczają ci bóle opuchlizna stóp i łydek, nocne skurcze czy uczucie ciężkości nóg. Lekarz najpierw ogląda nogi. Ocenia, jak przebiegają żyły powierzchniowe, czy występują obrzęki i czy skóra jest zmieniona, np. zaczerwieniona bądź blada z przebarwieniami. Wodząc palcem wzdłuż żył, wyczuwa stwardnienia i zgrubienia. Takie badanie pozwala mu wstępnie się zorientować, czy zastawki działają prawidłowo. Ostateczną diagnozę można jednak postawić na podstawie badań.
Badanie przepływu krwi metodą Dopplera - podczas badania lekarz przesuwa głowicę aparatu dopplerowskiego w miejscach, gdzie przebiegają żyły, i ocenia przepływ krwi. Może on być rejestrowany w postaci zapisu graficznego lub w formie dźwiękowej. Badanie to jest pomocne zwłaszcza w badaniu żył głębokich, a także przy obecności wad rozwojowych, zakrzepów w żyle.
Badanie USG naczyń krwionośnych - jest podobne do poprzedniego, ale lekarz może dodatkowo obejrzeć na monitorze zarówno ścianę naczynia krwionośnego, jego wnętrze, jak i przebieg.
Badanie pletyzmograficzne (PPG) - pacjentowi zakłada się na nogę, około 10 cm powyżej kostki, specjalny czujnik. Aparat mierzy tempo wypełniania się żył krwią oraz siłę skurczu mięśni, gdy pacjent porusza nogą i w spoczynku.
Jak się leczy żylaki?
W początkowym okresie, gdy zaczynają pojawiać się obrzęki, najważniejsze są ćwiczenia i unikanie czynników zaburzających odpływ krwi z nóg. Powstałe już pajączki czy żylaki można zlikwidować, usuwając część zmienionej żyły. Zależnie od stopnia zaawansowania choroby wykonuje się różne zabiegi. Pajączki i małe żylaki można usunąć laserowo, metodą photoderm lub skleroterapii. Większe żylaki zamraża się lub usuwa operacyjnie.
Usunięcie czy zamknięcie żyły nie powoduje żadnych zakłóceń w krążeniu. Oczywiście, nie wszystkie rodzaje żylaków nadają się do leczenia chirurgicznego. Jeżeli są znaczne uszkodzenia zastawek żył lub zakrzepy w naczyniach krwionośnych, zabieg nie przyniesie spodziewanego efektu.
Czy tabletki i maści dostępne bez recepty mogą być pomocne?
Leki te likwidują ból i zmniejszają obrzęk, a także wzmacniają ściany żył i poprawiają przepływ krwi. Nie naprawią jednak uszkodzonych zastawek.
Jak ich uniknąć? Co robić, by już powstałe żylaki się nie powiększały?
Regularnie uprawiaj sport. Największym wrogiem twoich nóg jest brak ruchu. Gdy stoisz lub siedzisz, odpływ krwi z żył jest utrudniony. Treningi nie tylko usprawnią krążenie, lecz także uelastycznią ścianki naczyń krwionośnych, które dzięki temu staną się mniej podatne na rozciąganie. Nogom szczególnie służą: pływanie, jazda na rowerze i spacery. Możesz jednak uprawiać inny rodzaj sportu. Ostrożność zachowaj jedynie wtedy, gdy dokuczają ci bóle i obrzęki nóg lub już masz żylaki.
W takim wypadku nie zaleca się dyscyplin, które bardzo obciążają nogi. Należą do nich m.in.: jazda na nartach i konna, biegi długodystansowe, gra w tenisa, forsowne ćwiczenia w siłowni. Żyłom nie służą również wspinaczki górskie, zwłaszcza z ciężkim plecakiem. Dobroczynny wpływ na stan żył ma za to zwykła gimnastyka. W wolnych chwilach wspinaj się na palce, stawaj na piętach, spaceruj na wewnętrznych i zewnętrznych krawędziach stóp, rób przysiady (stojąc na całych stopach, a później na palcach) i maszeruj w miejscu. Wykonuj również poprzeczne nożyce.
Zdrowo się odżywiaj. Jedz jak najwięcej produktów bogatych w błonnik: pełnoziarniste pieczywo, świeże warzywa i owoce. Dobroczynny wpływ na stan żył mają zwłaszcza papryka, cytrusy, czarne porzeczki, aronia, ciemne winogrona, wiśnie i morele. Zawierają one witaminę C i bioflawonoidy, które uszczelniają ściany żył. Unikaj natomiast produktów zawierających wysoko oczyszczone węglowodany (białe pieczywo, ciasta, słodycze) i bardzo tłustych.
Jeżeli masz nadwagę, postaraj się ją zrzucić. Otyłość utrudnia prawidłowe krążenie, więc u osób korpulentnych łatwiej dochodzi do zastoju krwi w żyłach nóg. Szczególnie niebezpieczna jest tkanka tłuszczowa zgromadzona na brzuchu. Utrudnia bowiem przepływ krwi z nóg w kierunku serca.
By zapobiec powiększaniu się żylaków, możesz nosić specjalne rajstopy i podkolanówki. Uciskają one nogę w odpowiednich miejscach, nie dopuszczając do cofania się krwi w żyłach. Zanim kupisz rajstopy przeciwżylakowe, koniecznie zgłoś się do lekarza. Zmierzy on nogę w kilku miejscach i określi siłę ucisku. Pamiętaj, że niewłaściwie dobrane rajstopy mogą nasilić dolegliwości.
Zdrowe przyzwyczajenia
Często sami szkodzimy swoim nogom. Wiele wykonywanych codziennie czynności może się przyczynić do powstania żylaków. Warto więc zmienić złe nawyki na dobre.
1. Codziennie odpoczywaj przez 10-20 minut z uniesionymi wysoko nogami.
2. Rano i wieczorem, biorąc prysznic, polewaj nogi na przemian ciepłą i chłodną wodą. Zacznij od ciepłej wody, a potem kilka razy zmieniaj jej temperaturę. Kąpiel zakończ zimną wodą. Ciepły natrysk powinien trwać 2-3 razy dłużej niż chłodny. Unikaj gorących kąpieli, wizyt w saunie i solarium, ponieważ w wysokiej temperaturze żyły mocno się rozszerzają.
3. Zrezygnuj z noszenia butów na wysokich obcasach i zupełnie płaskich podeszwach. Cały ciężar ciała obciąża wtedy stopy, a to utrudnia krążenie krwi. Najlepsze są obcasy o wysokości 2-4 cm.
4. Wieczorem, przed snem, masuj nogi dłonią lub gąbką w kierunku od palców do pachwin.
5. Nie noś obcisłej bielizny ani spodni. Unikaj również skarpet i pończoch z mocnymi ściągaczami.
6. Nie śpij na wysokiej poduszce. Najlepiej podłóż ją pod nogi zamiast pod głowę.
7. Jeżeli pracujesz w pozycji siedzącej, dobierz wygodne krzesło. Siedzisko nie powinno uciskać ud, a stopy nie mogą wisieć w powietrzu. Siedząc, staraj się często zmieniać pozycję. Nie zakładaj nogi na nogę ani nie siadaj na podwiniętych nogach, bo to blokuje odpływ krwi. Warto natomiast postawić pod biurkiem stołeczek lub pudełko i oprzeć na nim wyciągnięte nogi. Jeżeli masz taką możliwość, co jakiś czas połóż nogi na kilka minut na biurku.
8. Unikaj ostro przyprawionych potraw.
9. Jeżeli palisz papierosy, ogranicz je, a najlepiej skończ z nałogiem – nikotyna wpływa na zwężenie i zwapnienie żył.
10. Jeżeli puchną ci nogi, nie bierz pigułek antykoncepcyjnych. Pod ich wpływem ścianki żył stają się bardziej rozciągliwe.
Oprac. na podst. "Pani Domu"
