Nadciśnienie - podstępny zabójca




Nadciśnienie nie boli, więc wiele osób je lekceważy. Tymczasem brak dolegliwości nie oznacza, że choroba jest niegroźna. Wysokie ciśnienie zmusza serce do wzmożonej pracy. W efekcie lewa komora przerasta, a następnie się rozszerza. Ponieważ naczynia krwionośne nie rozrastają się, w przerosłym mięśniu zaczyna brakować krwi. To może doprowadzić do niedokrwienia, bo podwyższone ciśnienie uszkadza jednocześnie naczynia krwionośne w wielu narządach. Rośnie tym samym ryzyko zawału serca, udaru mózgu, uszkodzenia siatkówki oka lub zaburzeń pracy nerek.


Reklama

Dlaczego nadciśnienie się rozwija?



Około 95 proc. chorych cierpi na nadciśnienie pierwotne. Jego przyczyna nie jest znana. Wiadomo jednak, że jego wystąpieniu sprzyjają: nadwaga, skłonności genetyczne, nadużywanie soli i alkoholu. Zwykle ujawnia się po 35. roku życia. U pozostałych osób występuje tzw. nadciśnienie wtórne. Jest ono skutkiem innych chorób, np. schorzeń nerek, gruczołów endokrynnych.



Jak je rozpoznać?

Można je podejrzewać, gdy wstajemy niewyspani (choć śpimy dostatecznie długo), mamy koszmary senne, budzimy się z bólem głowy (w okolicy potylicy lub skroni), jesteśmy rozdrażnieni, dokucza nam tętnienie w uszach, kołatanie serca, uczucie zmęczenia, brak tchu. Często jednak nadciśnienie nie daje żadnych objawów.



Czy chorobę można stwierdzić na podstawie jednego badania?

Nie. Jedno badanie często jest niemiarodajne. Jeżeli pacjent spieszył się do przychodni, zdenerwował się w kolejce do gabinetu lub na widok lekarza, jego ciśnienie rośnie. Dlatego tak ważne jest, by prawidłowo wykonać pomiar. Przed badaniem pacjent musi odpocząć w spokoju 10-15 minut. Na godzinę przed pomiarem nie może nic jeść ani pić kawy lub napojów z kofeiną. Palacze powinni wypalić ostatniego papierosa przynajmniej pół godziny wcześniej. Jeżeli ciśnienie jest wyższe, lekarz powinien zmierzyć je ponownie po kilku minutach odpoczynku, a potem jeszcze raz. Jeśli w 3 pomiarach ciśnienie jest podwyższone, wtedy można stwierdzić nadciśnienie.



Czy trzeba wykonać inne badania?

Warto sprawdzić poziom cukru i cholesterolu we krwi oraz wykonać badanie ogólne moczu. Nadciśnieniu mogą bowiem towarzyszyć inne nieprawidłowości, takie jak zaburzenia lipidowe czy cukrzyca. Za pomocą USG serca sprawdza się, czy mięsień sercowy nie jest przerośnięty. Zanim lekarz przepisze leki, powinien również zlecić badanie holterowskie. Pacjent nosi wówczas przez dobę małe urządzenie, które cały czas rejestruje ciśnienie. Dzięki temu badaniu lekarz może sprawdzić, jakie są wartości ciśnienia np. w nocy.



Czy nadciśnienie można wyleczyć?


Wtórne - tak, dzięki leczeniu choroby, która je wywołała. Przy nadciśnieniu pierwotnym leczenie trwa do końca życia. Czy leki są konieczne? Gdy wartości ciśnienia nie są zbyt wysokie (skurczowe wynosi ok. 140 mmHg, a rozkurczowe 90-95 mmHg), można spróbować leczenia niefarmakologicznego - pacjent musi zrzucić nadwagę i więcej się ruszać. Zwykle jednak leki są niezbędne. Nie da się bowiem w ciągu kilku dni pozbyć kilkunastu kilogramów, a i ze zmianą przyzwyczajeń bywa trudno. Leczenie niefarmakologiczne jest jednak ważnym elementem uzupełniającym terapię.





W jaki sposób zmienić styl życia? Jak prawidłowo stosować leki? Co jeść, a czego lepiej unikać?




Niewłaściwa dieta to jedna z głównych przyczyn nadciśnienia. Pora więc na zmiany.



Schudnij



Jeżeli zbyt dużo ważysz, postaraj się schudnąć. Nawet gdy zażywasz leki, dodatkowe kilogramy nadal zagrażają twojemu zdrowiu. Nadwaga sprzyja także innym chorobom, np. miażdżycy, cukrzycy. Szczególnie źle jest, gdy tkanka tłuszczowa gromadzi się w okolicy brzucha. Obwód pasa u pań nie powinien przekraczać 88 cm, a u panów 102 cm. By schudnąć, ogranicz ilość kalorii. Nie oznacza to wcale, że musisz się głodzić. Podstawą twojej diety powinny być warzywa, które są małokaloryczne. Ogranicz mięso, produkty z białej mąki i słodycze.



Jeżeli nadciśnieniu towarzyszą zaburzenia lipidowe, jedz mniej tłuszczów stałych (np. margaryn) i zwierzęcych. Przy współistniejącej cukrzycy lekarz pomoże ci ustalić dietę.



Ogranicz sól



Jej dzienna dawka nie powinna przekraczać 5 g. Przeciętny Polak zjada jej 3-4 razy więcej. Często zapominamy, że sól znajduje się też w gotowych produktach, np. chlebie, wędlinie, żywności konserwowej. Najlepiej całkowicie zrezygnuj z solenia potraw. Zamiast niej używaj innych przypraw (byle nie gotowych mieszanek, które zawierają sól).



By leczenie było skuteczne




Choć leki są bardzo skuteczne, u połowy pacjentów nadciśnienie jest leczone nieskutecznie. Zdarza się, że wybrane przez lekarza leki nie przynoszą właściwego skutku, bo dawka jest nieodpowiednia lub organizm nie reaguje na nie. Często jednak winni są sami chorzy. Wiele osób bierze lekarstwa nieregularnie lub je odstawia. Kiedy rozpoczynasz terapię, możesz poczuć się gorzej. Organizm przyzwyczaja się do funkcjonowania przy wyższych wartościach ciśnienia, więc na ich obniżenie reaguje np. bólem głowy, sennością. Dolegliwości te powinny ustąpić po 2-3 dniach. Jeżeli tak się nie stanie, idź do lekarza. Przez pierwszy miesiąc terapii będziesz musiała mierzyć ciśnienie o różnych porach dnia i zapisywać wyniki. Na ich podstawie lekarz będzie mógł ocenić, czy nie trzeba zmienić leku bądź jego dawki. Pamiętaj! Najprawdopodobniej będziesz musiała brać leki do końca życia. Nawet gdy ciśnienie się unormuje, nie możesz zmieniać dawki ani tym bardziej odstawiać lekarstwa. To sprawi, że ciśnienie znów wzrośnie. O tym, czy można zmienić terapię, decyduje wyłącznie lekarz.



Kontroluj ciśnienie



Najlepiej byłoby, gdybyś sama regularnie mierzyła ciśnienie. Jeżeli zacznie wzrastać, w porę to zauważysz. W aptece można kupić proste w obsłudze ciśnieniomierze elektroniczne. Wybierz ten z mankietem na ramię. Badanie wykonuj na czczo, a w ciągu dnia godzinę po posiłku. Wyłącz na ten czas radio, telewizor, poproś domowników, by ci nie przeszkadzali. Przed pomiarem odpocznij 10-15 minut. Ciśnienie sprawdzaj zawsze na ręce, na której jest ono wyższe. Mankiet zakładaj na nieosłonięte ubraniem ramię, zawsze na wysokości serca. Zaciśnij go tak, byś mogła swobodnie wsunąć pod niego dwa palce. Łokieć oprzyj np. na blacie stołu.



Więcej się ruszaj



Ćwiczenia nie tylko pomagają obniżyć ciśnienie, lecz także wzmacniają serce, poprawiają krążenie, zmniejszają poziom cholesterolu i relaksują. Ale uwaga - nie każda dyscyplina jest dobra dla nadciśnieniowców. Możesz pływać, jeździć rekreacyjnie na rowerze, spacerować, uprawiać jogging. Wystrzegaj się natomiast sportów siłowych i statycznych ćwiczeń gimnastycznych. Zanim zaczniesz ćwiczyć, skonsultuj się z lekarzem. Podczas treningu musisz kontrolować tętno. Lekarz określi wartość, jakiej puls nie powinien u ciebie przekraczać.



Ostrożnie z używkami



Jeżeli palisz papierosy, powinnaś jak najszybciej zerwać z nałogiem, ponieważ nikotyna podnosi ciśnienie, a związki zawarte w dymie papierosowym zwiększają ryzyko miażdżycy.



Możesz pić alkohol, ale w rozsądnych dawkach. Lampka czerwonego wina do obiadu nie szkodzi, a nawet niektórym osobom pomaga, nieznacznie obniżając ciśnienie i poziom cholesterolu.