W każdym powiecie Polski, niemal od ręki można wykonać badanie cytologiczne. Narodowy Fundusz Zdrowia podpisał na nie umowy z kilkoma tysiącami publicznych i prywatnych lecznic. Na dodatek badania te znajdują się w większości pakietów czy polis zdrowotnych kupowanych pracownikom przez pracodawców. Ale nadal Polki nie badają się regularnie.
Piersi pod kontrolą
Choć kobiety dbają o wygląd i oprawę biustu, z jego zdrowiem jest już gorzej. - W ciągu każdego roku notuje się w Polsce ponad 14 tys. nowych przypadków zachorowania na nowotwory piersi. Z tego prawie 5 tys. kończy się śmiercią - mówi dr Janusz Meder, prezes Polskiej Unii Onkologii (PUE) i kierownik Kliniki Nowotworów Układu Chłonnego w Centrum Onkologii Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie.
Oznacza to, że co czternasta Polka w ciągu swojego życia zachoruje na raka piersi. A nie musi. Badanie piersi samodzielnie (instrukcja w Internecie, albo wskazówki lekarza), wykonywanie mammografii czy USG pozwala wykryć pierwsze zmiany. Jeśli masz 50-69 lat, bezpłatną mammografię możesz wykonać w ramach NFZ co 2 lata. Ale o badanie możemy lekarza poprosić o wiele wcześniej, zwłaszcza jeśli mamy jakieś niepokojące objawy (np. guzek). U młodszych osób, nawet przed 30-tką lekarze zlecają USG piersi. Zwykle przepisują je co 3-5 lat, ale przy obciążeniach genetycznych nawet co rok.
Wirus z rakiem
Jeszcze poważniejszym zagrożeniem niż rak piersi jest rak szyjki macicy. Przełomowym momentem było odkrycie 30 lat temu, że jego rozwojowi sprzyja wirus HPV (ang. Human Papillomavirus) czyli wirus ludzkiego brodawczaka. Jest to powszechnie występujący wirus, przekazywany najczęściej przez kontakty seksualne.
Z powodu zbyt późnego wykrywania choroby połowa Polek jakie zapadną na raka szyjki macicy umiera. Tymczasem ten rodzaj nowotworu można skutecznie leczyć. Warunek jest tylko jeden: badania profilaktyczne, które pozwalają na wczesne wykrycie.
Wymaz cytologiczny to bardzo efektywne badanie, które wykrywa nawet bardzo wczesne zmiany nowotworowe. Zgodnie z zaleceniami NFZ w wieku 25-59 lat, bezpłatną cytologię powinno wykonywać się co 3 lata. Ale część kobiet woli co roku i często takie zalecenia mają ginekolodzy. A przy corocznych wizytach skontrolują szerzej stan naszego zdrowia. Dodatkowo można sprawdzić czy mamy niebezpieczne odmiany wirusa HPV. Prawidłowy wynik cytologii oraz ujemny wynik testu na obecność HPV oznacza, że szansa na rozwój zmian mogących powodować raka szyjki macicy podczas najbliższych 3 lat jest bardzo niewielka, wręcz bliska zeru. Testy wykonać można u lekarza, ale w aptekach i Internecie są dostępne zestawy do pobierania próbek, które odsyła się kurierem i wynik dostaje w ciągu dwóch tygodni.
Szczepionka to za mało
Następnym krokiem po wykryciu wirusa było wynalezienie szczepionki rekomendowanej dla dziewczynek (zwykle w wieku 11-13 lat), które nie zaczęły jeszcze współżycia. Rezultaty przynosi też u dorosłych, ale niewielkie i nieadekwatne do ceny. Za pełną partię szczepienia trzeba zapłacić przynajmniej tysiąc złotych.
Minister zdrowia, Ewa Kopacz zapowiadała włączenie szczepień do systemu finansowanego przez NFZ, ale nic z tego nie wyszło. Finansowanie szczepień przejmuje na siebie wiele samorządów lokalnych. Jednak zaszczepienie dziecka nie powinno uśpić czujności. W żadnym stopniu w dorosłym wieku nie zwalnia z konieczności regularnych badań cytologicznych.
Testy w aptece
Osoby z grup ryzyka, głównie obciążone rodzinnie, mogą starać się o wykonanie badań genetycznych. -Warto skorzystać z poradni genetycznych dających wiarygodne wyniki badania. Poza tym każdemu badaniu powinna towarzyszyć pełna usługa z poradą genetyka klinicznego – uważa dr Janusz Meder.
Listę sprawdzonych m.in. przez Polską Unię Onkologii ośrodków wykonujących badania genetyczne oraz gabinetu z lekarzami przeszkolonych w pobieraniu materiału DNA znajdziemy w Internecie pod adresem www.genetyka.com.
Testy możemy też kupić w aptece lub przez Internet, ale onkolodzy uważają, że nie jest to dobre rozwiązanie. Badanie łatwo wykonać i to bez kolejek, ale wynik może być mniej dokładny a na dodatek pacjent nie wie, co z tym wynikiem zrobić.
W razie pytań zawsze można zadzwonić na bezpłatną infolinię PUE działającą pod numerem 800 49 34 94 od poniedziałku do czwartku w godzinach 16:00- 22:00. Warto też zajrzeć na stronę www.pokonamyraka.pl. - Można tam znaleźć najważniejsze informacje o nowotworach, diecie, niepokojących objawach czy nawet zapytać eksperta – mówi dr Janusz Meder
