Zgodnie z aktualnymi szacunkami ponad 22 mln dzieci w krajach Europy ma nadwagę. Wśród czynników mających wpływ na masę ciała dzieci wymienia się predyspozycje genetyczne, czynniki środowiskowe i społeczne, a ostatnio również strukturę rodziny.
Badacze z Uniwersytetu w Goeteborgu w Szwecji wraz z kolegami z kilku innych europejskich ośrodków naukowych przeanalizowali dane zebrane wśród 12 720 dzieci w wieku 2-9 lat, w ramach badania o akronimie IDEFICS. Jest ono prowadzone w ośmiu krajach Europy (Estonii, Belgii, Szwecji, Niemczech, Hiszpanii, na Cyprze, Węgrzech i we Włoszech) i dotyczy elementów diety oraz stylu życia mających wpływ na zdrowie najmłodszych.
Nadwagę i otyłość oceniano na podstawie wskaźnika masy ciała (BMI), który oblicza się dzieląc masę ciała podaną w kilogramach przez wzrost podniesiony do kwadratu. Rodzice wypełniali ankiety na temat nawyków żywieniowych dzieci - m.in. spożycia pokarmów słodkich i tłustych, czasu spędzanego na zabawie na wolnym powietrzu oraz przed ekranem komputera i telewizora.
W analizie uwzględniono różne czynniki mogące wpływać na nadwagę u dzieci, jak np. masa ciała rodziców (co odzwierciedla m.in. nawykli żywieniowe w rodzinie), ich wykształcenie, masa dziecka po przyjściu na świat i jego płeć.
Okazało się, że w przypadku dzieci bez rodzeństwa ryzyko nadwagi było wyższe o 50 proc. Zależność ta była silniejsza u dzieci starszych - jedynacy w wieku 6-9 lat byli o 70 proc. bardziej zagrożeni nadwagą i otyłością, a młodsi o 30 proc. Posiadanie rodzeństwa chroniło przed nadwagą niezależnie od tego, czy było ono starsze, czy młodsze.
- Bycie jedynakiem zdaje się zwiększać ryzyko nadwagi niezależnie od innych czynników mogących mieć na nią wpływ - komentuje współautorka pracy Monica Hunsberger z Uniwersytetu w Goeteborgu.
W najnowszych badaniach zaobserwowano na przykład, że jedynacy rzadziej bawili się na podwórku, częściej mieli telewizory w swoim pokoju, częściej wykazywali skłonność do jedzenia słodyczy, a ich rodzice częściej nagradzali ich za różne rzeczy smakołykami. Jednak nawet po uwzględnieniu tych czynników związek między byciem jedynakiem a ryzykiem nadwagi pozostał silny.
Na razie naukowcy nie potrafią wytłumaczyć, jaki dokładnie mechanizm może za to odpowiadać.
Co ciekawe, w badaniu wykazano również, że w południowych krajach Europy - na Cyprze, w Hiszpanii i we Włoszech odsetek otyłych dzieci był ponad trzykrotnie wyższy niż w krajach Europy Środkowej i Północnej. Różnice te nie miały jednak związku z posiadaniem przez dzieci rodzeństwa.
