W powszechnej opinii karmienie dziecka piersią to skuteczny sposób antykoncepcji. To prawda - gdy mama karmi wyłącznie piersią, jajeczkowanie jest zahamowane, zwłaszcza przez pierwsze sześć miesięcy. Ryzyko zajścia w ciążę w tym czasie wynosi 2 proc. To niedużo, a i tak można je jeszcze zminimalizować.
Paniom, które chcą mieć pewność, polecam tak zwaną minitabletkę gestagenną. Zawiera ona bardzo małą dawkę progestagenów. Pigułki można zacząć brać już trzy tygodnie po porodzie. Co ważne, zażywanie ich nie ma wpływu na karmienie, bo do mleka przenika znikoma ilość hormonu.
Gdy kobieta odstawia dziecko od piersi, powinna pomyśleć o zmianie zabezpieczenia. Może zdecydować się na doustną tabletkę antykoncepcyjną (DTA). Należy ją przyjąć pierwszego dnia miesiączki. Gdy kobieta nie karmi piersią w ogóle, nic nie stoi na przeszkodzie, by stosowała normalne pigułki antykoncepcyjne już trzy tygodnie po porodzie.
Choć głównym wskazaniem do stosowania minitabletek jest laktacja, warto wspomnieć, że poleca się je także pacjentkom, którym grozi zakrzepica, cierpiącym na migreny, leczącym się na cukrzycę i nadciśnienie tętnicze. To również dobre rozwiązanie dla pań trzydziestoparoletnich uzależnionych od papierosów. Minitabletka ma zalety, ale ma też i wady - nieregularne krwawienia oraz wojskowy reżim przy jej stosowaniu. Należy ją przyjmować dokładnie o tej samej godzinie (ma to znaczenie zwłaszcza u niekarmiących piersią). Opóźnienie zaledwie o trzy godziny już stwarza ryzyko zajścia w ciążę. Zaleca się wtedy jak najszybsze przyjęcie pominiętej tabletki i stosowanie przez siedem dni dodatkowych metod antykoncepcji (prezerwatywa). W wypadku minitabletek gestagennych nowej generacji nieregularność i częstość krwawień zmniejsza się w miarę ich stosowania.
Kobietom, które już urodziły, a planują jeszcze macierzyństwo, zalecam nisko- i średniodawkowe pigułki. Jeżeli natomiast pacjentka w najbliższym czasie nie zamierza mieć kolejnego dziecka, polecam wkładkę wewnątrzmaciczną. Nie oznacza to, że ta metoda obniża płodność. Raczej decyduje o tym wygoda pacjentki i "termin przydatności" wkładki (nawet do pięciu lat). Zakłada ją (a także usuwa) lekarz w warunkach ambulatoryjnych. Na naszym rynku dostępne są dwa rodzaje wkładek: zawierające miedź oraz uwalniające hormon (Mirena). Główny mechanizm antykoncepcyjny wkładki polega na zablokowaniu transportu plemników. Dodatkowo uniemożliwione jest zagnieżdżenie się komórki jajowej. Mirena natomiast zaburza przepuszczalność śluzu szyjkowego dla plemników oraz - w niektórych sytuacjach - blokuje jajeczkowanie.
Wkładkę antykoncepcyjną powinno się zakładać od czwartego do dwunastego dnia prawidłowego cyklu. Natomiast usuwać w czasie miesiączki, stosując "regułę siedmiu dni" - zachowanie wstrzemięźliwości seksualnej lub używanie prezerwatywy przez siedem dni przed wizytą u lekarza. To zapobiega ryzyku ciąży.
Uwaga! Po założeniu i wyjęciu wkładki warto stosować przez trzy - cztery dni dodatkowy środek antykoncepcyjny (prezerwatywa) albo zachować wstrzemięźliwość płciową. Okres ten jest potrzebny, aby chronić drogi rodne przed zakażeniem.
Najczęstszym problemem kobiet, którym została założona wkładka wewnątrzmaciczna, są obfitsze, dłuższe i częstsze krwawienia oraz skurcze w czasie miesiączki. Częściej przytrafiają się im stany zapalne jajowodów i miednicy mniejszej.
Jeżeli kobieta pomimo stosowania tej metody zaszła w ciążę, wkładka powinna być jak najszybciej usunięta, najlepiej już w pierwszym trymestrze ciąży. Pozostawienie jej w macicy grozi poronieniem!
Jeżeli kobieta pragnie zajść w ciążę po usunięciu wkładki, proponuję, by poczekała z tym jeden cykl, w celu "oczyszczenia macicy". Ale nawet jeżeli ciąża zdarzy się wcześniej, to dziecko będzie rozwijać się prawidłowo, dokładnie tak samo jak w wypadku każdej innej kobiety.
Na szczególną uwagę zasługuje wkładka z gestagenem - Mirena. Charakteryzuje się ona bardzo wysoką skutecznością, dużą wygodą stosowania oraz powrotem płodności natychmiast po jej usunięciu. U kobiet stosujących Mirenę bolesne miesiączki występują sporadycznie. Na początku zdarzają się częstsze krwawienia z macicy, sytuacja ta jednak stabilizuje się w ciągu trzech-sześciu miesięcy. Po dłuższym okresie jej stosowania krwawienie może ustać zupełnie. Mirena jest wkładką hormonalną i sporadycznie może wywoływać objawy niepożądane: depresje, obrzęki, trądzik. Jednak ma w sumie zaskakująco nieliczne i niegroźne działania uboczne. Jest szczególnie polecana kobietom, które rodziły, mają bardzo obfite i bolesne miesiączki, a u których inne metody antykoncepcji nie są wskazane. To dobre rozwiązanie dla pacjentek chorych na padaczkę i cukrzycę.
Jeżeli kobieta jest pewna, że nie chce zajść w ciążę, może zastosować zastrzyki z progestagenem. Dokładny opis tej metody za tydzień, wśród informacji o antykoncepcji dla pań dojrzałych.
