Dziecko może mieć własny majątek, który odziedziczyło albo dostało z tytułu darowizny. Aż do czasu osiągnięcia pełnoletności zarządzają nim jego rodzice albo tylko żyjący rodzic lub kurator. Obowiązek zarządzania majątkiem mają rodzice, wówczas gdy dziecko pozostaje pod ich władzą rodzicielską. Jeżeli matka lub ojciec nie żyje, to zarząd sprawuje samodzielnie drugi rodzic.
Zezwolenie sądu
Bez zezwolenia sądu opiekuńczego rodzice nie mogą dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Nie mogą też wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko. Gdyby więc rodzice chcieli sprzedać na przykład odziedziczoną przez dziecko nieruchomość, to wówczas zgodę na to musi wyrazić sąd opiekuńczy.
Sprawę rozpoznaje sąd rejonowy właściwy dla miejsca zamieszkania dziecka. Natomiast w razie braku takiego miejsca zamieszkania właściwy jest sąd miejsca pobytu dziecka. Wnioskodawcą jest rodzic składający wniosek. Oprócz niego w sprawie biorą udział: małoletnie dziecko reprezentowane przez kuratora oraz drugi rodzic, który nie złożył wniosku. W tym postępowaniu rodzice nie mogą reprezentować swojego dziecka.
Reklama
Postanowienie sądu staje się skuteczne dopiero po uprawomocnieniu się.
Reklama
Gdy spadkodawcy albo darczyńcy nie chcą, aby przekazanym dziecku majątkiem zarządzali rodzice, to powinni zastrzec to w testamencie lub umowie darowizny. Wtedy przedmioty przypadające dziecku z tytułu darowizny lub testamentu nie będą objęte zarządem sprawowanym przez rodziców. Spadkodawca lub darczyńca mogą w takich przypadkach wyznaczyć też zarządcę majątku. Gdyby nie wyznaczyli zarządcy, to wówczas zarząd majątkiem dziecka obejmie kurator, którego ustanowi sąd opiekuńczy.
Rodzice nie mogą takiego zarządu sprawować wbrew woli spadkodawcy albo darczyńcy. W tej sprawie nawet sąd opiekuńczy nie może zmienić woli darczyńcy i spadkobiercy co do osoby sprawującej zarząd.
Władza rodzicielska
Nawet jeśli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, to sąd opiekuńczy może nakazać im, aby sporządzili inwentarz majątku dziecka i przedstawili go sądowi oraz zawiadamiali sąd o ważniejszych zmianach w stanie tego majątku. Chodzi tu przede wszystkim o nabywanie przez dziecko przedmiotów majątkowych o znacznej wartości.
Natomiast w uzasadnionych wypadkach sąd może ustalić wartość rozporządzeń dotyczących ruchomości, pieniędzy i papierów wartościowych, których dziecko i rodzice mogą dokonywać każdego roku bez zezwolenia sądu opiekuńczego.
Inwentarz majątku dziecka
Musi być przy tym spełniony wymóg dotyczący tego, że czysty dochód ma być przeznaczony na utrzymanie dziecka i jego rodzeństwa.
Najczęściej za czynności przekraczające zwykły zarząd uważa się czynności bezpośrednio rozporządzające majątkiem (np. sprzedaż, darowizna), które dotyczą nie tylko zbycia go, lecz również obciążenia go prawami rzeczowymi, lub zmierzające do zmiany przeznaczenia majątku (np. lokal mieszkalny zamienia się na użytkowy). Należy do nich też zaciąganie pożyczek i zobowiązań wekslowych oraz zrzeczenie się prawa do dziedziczenia, zawarcie ugody w sprawie o dział spadku lub zniesienie współwłasności.
Udzielając zezwolenia, sąd opiekuńczy kontroluje nie tylko, czy rodzice działają legalnie, lecz również biorą pod uwagę korzyści, jakie ta czynność przyniesie dziecku.
PRZYKŁAD
Dziecko może zostać właścicielem nieruchomości, ale bez prawa zarządu
Dziecko zostaje właścicielem majątku wchodzącego w skład masy spadkowej po śmierci spadkodawcy i po dopełnieniu formalności związanych z ogłoszeniem testamentu i stwierdzeniem praw do spadku. Małoletni właściciel, nawet wpisany do działu drugiego księgi wieczystej, sam jednak swobodnie nie zarządza odziedziczonym majątkiem, na przykład nie może go sprzedać, zamienić bądź podarować.
Podstawa prawna
Art. 101 – 105 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. nr 9, poz.59 z późn. zm.).