W teorii każdy, kto ma prawo jazdy (więc ukończył kurs pierwszej pomocy), powinien wiedzieć, co w takich sytuacjach robić, w praktyce pomoc ogranicza się do wezwania pogotowia. Tymczasem w wielu przypadkach naprawdę liczy się każda minuta. Od tego, czy będziesz potrafiła odpowiednio się zachować, może zależeć czyjeś życie.
Ktoś się zakrztusił
Jeśli chcesz pomóc, pochyl dławiącą się osobę do przodu tak, aby to, co utknęło jej w gardle, mogło wydostać się na zewnątrz. Potem uderz pięć razy w okolice między łopatkami. Gdy to zawiedzie, uciśnij przeponę - stań za krztuszącą się osobą i obejmij ją rękami na wysokości nadbrzusza. Zaciśnij lewą dłoń i umieść ją pomiędzy pępkiem a dolną krawędzią mostka. Obejmij pięść prawą dłonią, a następnie mocno naciśnij na przeponę. To powinno zadziałać. Gdy okaże się, że "operacja" nie odnosi skutku, kontynuuj akcję, stosując metodę na przemian 5 uderzeń w plecy i 5 uciśnięć przepony.
Uwaga, gdy krztusi się kobieta w ciąży, nie wolno uciskać przepony!
To może być zawał
Uporczywy, gniotący ból w okolicy mostka, często promieniujący od serca, nudności, wymioty, duszności, osłabienie i zawroty głowy to najbardziej typowe sygnały zawału. Jeśli zauważysz je u kogoś w swoim otoczeniu, natychmiast dzwoń po pogotowie. Czekając, aż przyjedzie karetka, wygodnie ułóż chorego. Najbardziej komfortowa dla niego i jego serca będzie pozycja półsiedząca. Trzeba pamiętać o podparciu barków i kolan. Zapytaj chorego, czy leczy się na serce i czy ma ze sobą nitrogliceryn. Jeśli tak, podaj mu ją pod język. Jeśli nie ma nitrogliceryny, postaraj się o aspirynę. Podaj choremu jedną tabletkę i poproś, aby ją powoli rozgryzł i połknął.
Co na ranę
Latem, podczas urlopu szczególnie łatwo jest się zranić. Upadek na ostry korzeń, przypadkowe nadepnięcie na kawałek szkła i nieszczęście gotowe. Zanim zaczniesz opatrywać ranę, usuń z niej drobne kawałki szkła lub ziarna piasku. Najlepiej zrobić to za pomocą pęsety albo opłukać pod strumieniem zimnej wody. Nie usuwaj natomiast dużych i mocno wbitych w ranę przedmiotów, bo grozi to zwiększeniem krwotoku. Na ranę załóż jałowy opatrunek i uciśnij krwawiące miejsce (jeśli nie masz opatrunku, możesz wykorzystać kawałek płóciennego ubrania). Umocuj opatrunek bandażem. Jeżeli przesiąka krwią, nie zdejmuj go, lecz dołóż kolejne warstwy. Gdy krwawienie nadal nie ustaje, a dotyczy którejś z kończyn, unieś zranioną część ciała i nie zwalniając ucisku, unieruchom.
Możesz dodatkowo uciskać tętnicę powyżej miejsca krwawienia:
- gdy rana jest na ręku, uciskaj tętnicę ramienną, znajdującą się poniżej wgłębienia pachowego;
- gdy dotyczy nogi, uciskaj tętnicę udową, znajdującą się w pachwinie.
W razie omdlenia
Można zemdleć z głodu i wyczerpania, z bólu, ze strachu, ale najczęściej omdlenia zdarzają się podczas upałów - z gorąca. Wygląda to dość dramatycznie, ale niczym nie grozi i szybko mija. Bezpośrednią przyczyną utraty przytomności jest w tym wypadku przejściowe niedotlenienie (niedokrwienie) komórek mózgu. Co wówczas powinnaś zrobić? Najpierw upewnij się, że człowiek oddycha i rzeczywiście masz do czynienia z niegroźnym omdleniem (a nie zatrzymaniem krążenia). Jeśli wyczuwasz oddech, ułóż chorego na plecach. Unieś i podeprzyj mu nogi. W ciągu kilku minut wszystko powinno wrócić do normy.
Atak padaczki
Widzisz, że ktoś na ulicy upada. Jego ciało sztywnieje. Wstrząsają nim konwulsje. To najprawdopodobniej atak padaczki. Pochyl się nad chorym i postaraj się ochronić jego głowę przed zranieniem, np. podkładając pod nią bluzę czy kurtkę. Nie podnoś i nie przesuwaj chorego, nie używaj siły, by powstrzymać drgawki i nie wkładaj mu niczego do ust. Jeśli atak trwa długo (10-15 min), wezwij pogotowie. Gdy drgawki ustaną, ułóż chorego w pozycji bezpiecznej (patrz ramka pt. Pozycja bezpieczna) i pozostań przy nim do czasu, aż odzyska przytomność.
Udar słoneczny
Udar słoneczny zdarza się nierozsądnym plażowiczom. Jeśli ktoś po całym dniu spędzonym na plaży skarży się na bóle głowy, ma wypieki, gorącą skórę, przyspieszone tętno, trudno się z nim porozumieć, możesz podejrzewać, że dostał udaru. Jak najszybciej zaprowadź taką osobę do chłodnego pomieszczenia i wezwij pogotowie. Zmierz choremu temperaturę, jeśli sięga 40 st. C, postaraj się o mokre prześcieradła i owiń nimi rozgrzane ciało.
Wstrząs anafilaktyczny
Taka silna reakcja uczuleniowa przydarzyć się może każdemu alergikowi, np. podczas pikniku. Najczęściej przyczyną jest ukąszenie owada, ale także zjedzenie silnie uczulającego pokarmu lub połknięcie uczulającego leku. Reakcja organizmu jest wyjątkowo gwałtowna i niebezpieczna. Osoba, u której wystąpił wstrząs, zaczyna puchnąć, ma duszności, czasem poważne kłopoty z oddychaniem. W takiej sytuacji nie pozostaje nic innego, jak zadzwonić po pogotowie albo najlepiej zawieźć chorego do najbliższego lekarza. Ideałem byłoby, gdyby osoby, które mają alergię na jad owadów i inne silne uczulenia, nosiły przy sobie leki przepisane przez lekarza, a także automatyczną strzykawkę z adrenaliną, która w razie ukąszenia natychmiast przerwie reakcję anafilaktyczną. Obsługa takiej strzykawki jest bardzo prosta. Wystarczy zdjąć nakrętkę i silnym ruchem ręki uderzyć strzykawką w udo. Spowoduje to automatyczny wystrzał igły i podanie leku do tkanki podskórnej.
Masaż serca
Krążenie możesz przywrócić, stosując metodę uciskania klatki piersiowej (masaż serca). Ułóż nieprzytomną osobę na plecach, na twardym podłożu i rozepnij jej ubranie. Uklęknij obok niej. Ułóż dłonie (jedna na drugiej) na sercu nieprzytomnego. Pochyl się, wyprostuj łokcie i mocno naciśnij mostek, a potem zwolnij ucisk, nie zabierając rąk. Powtarzaj w tempie ok. 100 ucisków na minutę. Nie przestawaj do czasu, gdy człowiek odzyska przytomność lub przyjedzie lekarz.
Pozycja bezpieczna
Osobę nieprzytomną, ale oddychającą, najlepiej jest ułożyć na boku, w pozycji bezpiecznej, czyli takiej, w której nie grozi jej uduszenie.
UTRATA PRZYTOMNOŚCI
Potrzebna reanimacja
Na początek spróbuj ocenić stan chorego. Sprawdź, czy oddycha (czy porusza się jego klatka piersiowa, czy słyszysz szmer oddechu, czy czujesz jego oddech na swoim policzku). Jeśli stwierdzisz brak oddechu, natychmiast zadzwoń po pogotowie i rozpocznij sztuczne oddychanie.
Sztuczne oddychanie
- Trzeba zacząć od odblokowania dróg oddechowych. W tym celu odegnij głowę chorego do tyłu, kładąc rękę na jego czole, i sprawdź, czy nie ma czegoś w ustach. Jeśli ma, usuń to. Potem zastosuj metodę usta-usta lub usta-nos. Ze względów higienicznych możesz użyć specjalnej maseczki (kupisz ją w aptece).
- Usta-usta - wdmuchuj powietrze do ust poszkodowanego (jednocześnie zatykając palcami jego nos), do chwili, gdy zobaczysz, że jego klatka piersiowa podnosi się. Następnie pozwól na swobodny wydech.
- Usta-nos - wdmuchuj powietrze przez nos poszkodowanego, zamykając jednocześnie jego usta. Potem otwórz jego usta, by umożliwić swobodny wydech. Akcję kontynuuj, aż nieprzytomny odzyska oddech lub przyjedzie pogotowie.
Uwaga na kręgosłup
Widzisz nieprzytomnego człowieka, który uległ poważnemu wypadkowi (rowerowemu, samochodowemu, spadł z drabiny…). Powinnaś założyć, że mogło u niego dojść do uszkodzenia kręgosłupa. Nie wolno odginać mu głowy, szarpać ani przesuwać. Chyba że pozostawienie go na miejscu stwarza bezpośrednie zagrożenie życia.
