Każdy organizm ludzki przechodzi tzw. okresy krytyczne z punktu widzenia budowy tkanek i narządów. Są to: okres życia płodowego oraz niemowlęctwa. Organizm dziecka rozwija się wówczas bardzo szybko i intensywnie, jest też szczególnie wrażliwy na niedobór lub nadmiar podstawowych składników odżywczych. Już podczas ciąży ważna jest zdrowa i urozmaicona dieta kobiety.
Od urodzenia przez pierwszych 6 miesięcy życia dziecka wyłączne karmienie piersią to najlepszy, najbezpieczniejszy i najbardziej odpowiedni dla organizmu dziecka sposób żywienia. Powinniśmy dostarczać dziecku odpowiednią dla jego wieku i potrzeb bezpieczną żywność również w okresie, w którym wprowadzamy do jego diety kolejne produkty, inne niż mleko mamy. Nieodpowiednia podaż tych substancji może trwale zmienić metabolizm dziecka –przyspieszyć lub zwolnić niektóre procesy metaboliczne. To z kolei może wpłynąć na jakość życia dziecka w późniejszych latach.
– Substancje odżywcze, oddziałując na szybko rozwijające się narządy i tkanki, kształtują ich późniejszą funkcję i rozwój zmian. Zmian, które zaszły w tym okresie, nie potrafimy odwrócić w wieku późniejszym – mówi agencji informacyjnej Newseria Lifestyle prof. Piotr Socha, zastępca kierownika Kliniki Gastroenterologii, Hepatologii, Zaburzeń Odżywiania i Pediatrii w Centrum Zdrowia Dziecka.
Zdaniem naukowców prawidłowe odżywianie w pierwszym 1000 dni życia ma znacznie większy wpływ na funkcjonowanie organizmu niż predyspozycje genetyczne. Zależność między żywieniem dziecka a jego zdrowiem w przyszłości lekarze określają terminem programowania żywieniowego. Prawidłowe odżywianie organizmu w okresie krytycznym ma krótkofalowe i długofalowe skutki. Te pierwsze to m.in. odpowiedni przyrost masy ciała oraz właściwy stopień odżywienia organizmu. Skutki długofalowe to zmniejszenie ryzyka wystąpienia otyłości, cukrzycy typu 2, chorób nowotworowych i układu krążenia, a także prawidłowy rozwój układu nerwowego i kostnego.
– Niektóre składniki odżywcze mają szczególne znaczenie dla rozwoju niemowlęcia, tak jak np. kwas DHA. Niektóre składniki w nadmiarze wydają się wykazywać efekt niekorzystny. Na przykład nadmiar białka może być niekorzystny i może skutkować ryzykiem rozwoju otyłości w wieku późniejszym – mówi prof. Piotr Socha.
Na etapie rozszerzania diety dziecka opiekunowie powinni także zwracać szczególną uwagę na jakość i bezpieczeństwo żywności, którą mu podają. Delikatny organizm dziecka jest bardziej wrażliwy na działanie zanieczyszczeń i substancji dodatkowych w żywności. Dla rodziców znaczenie powinien mieć skład, jakość i pochodzenie konkretnych produktów oraz surowców użytych do ich produkcji. W okresie pierwszych 1000 dni życia dziecka kształtują się ponadto jego późniejsze nawyki żywieniowe, które również wpływają na jakość życia w przyszłości.
– Niemowlę i małe dziecko zaczynają sobie wyrabiać pewne preferencje do smaków, np. smaku słodkiego, słonego, jeśli polubi słodkie czy słone potrawy, to bardzo trudno będzie zmienić te przyzwyczajenia w późniejszym wieku – mówi prof. Piotr Socha.
Zdaniem ekspertów w dorosłym życiu bardzo trudne jest wyeliminowanie złych nawyków żywieniowych i również niemożliwe jest przeprogramowanie metabolizmu organizmu. Nie można w późniejszym wieku wyeliminować przyczyn tych chorób, które wynikają z błędów żywieniowych popełnionych przez rodziców w najwcześniejszym okresie życia dziecka.
Układ pokarmowy dziecka w pierwszych latach życia, tak jak cały jego organizm, jest nie w pełni dojrzały. O wiele silniej reaguje na nadmiar i niedobór składników odżywczych, a także na potencjalne zanieczyszczenia zawarte w żywności.
